چرا بارداری باعث افزایش احتمال ابتلا به کم خونی می شود؟

در دوران بـارداری نیـاز بدن شـما به آهن به نحو شـگرفی افزایش می یابد. آهن
برای تشکیل هموگلوبین (پروتئین موجود در گلبولهای قرمز که کسیژن را به سایر سلولها
می برد) ضروری است. در دوران بارداری میزان خون بدن شما رفته رفته تا 50% حد طبیعی
افزایش می یابد. برای اینکه هموگلوبین کافی برای این میزان حجم خون ساخته شود آهن
اضافی لازم است. بدن شما مقداری آهن اضافی نیز برای جنین و جفت نیاز دارد.

متاسفانه کثر خانمها بارداری را بدون ذخائر کافی آهن آغاز می کنند و بنابرین
نیاز روز افزون به این عنصر بخصوص در سه ماهه دوم و سوم تامین نخواهد شد. اگر به
مرحله ای برسید که بدنتان آهن کافی برای ساخت هموگلوبین در اختیار نداشته باشد دچار
کم خونی خواهید شد.

احتمال ایجاد کم خونی در شریطی نظیر تهوع و استفراغ صبحگاهی، پشت سر گذاشتن دو
یا سه بارداری بدون فاصله، بارداری چند قلو، مصرف غذاهای فاقد آهن کافی، و خونریزی
زیاد قاعدگی قبل از بارداری، افزایش می یابد.

به همین علت است که میزان آهن مورد نیاز شما از 18 میلی گرم در روز بالا رفته به
27 میلی گرم در روز می رسد و از آنجایی که تامین این میزان آهن از طریق رژیم غذایی
مشکل است متخصصین توصیه می کنند که خانمهای باردار روزانه 30 میلی گرم عنصر آهن به
عنوان دوز پیشگیری کننده دریافت دارند. بسیاری از مکمل های دوران بارداری حاوی این
میزان آهن هستند.

فقر آهن شایعترین علت کم خونی است ولی تنها علت آن نیست. ممکن است در اثر عدم
دریافت اسیدفولیک یا ویتامین B12، از دست رفتن حجم وسیعی از خون، و یا در اثر بعضی
بیماریهای خاص یا اختلالات ارثی نظیر "کم خونی سلول داسی شکل" نیز کم خونی به وجود
آید. درمان کم خونی بستگی به علت ایجاد کننده آن دارد و مصرف آهن، درمان تمام انواع
کم خونی ها نیست.

چطور می توانم بفهمم که به کم خونی مبتلا شده ام؟

پزشک در اولین معاینه دوران بارداری با کمک آزمایشهای مختلف کم خونی را بررسی می
کند. یکی از این آزمایشات (هماتوکریت) درصد گلبولهای قرمز را در پلاسما می‌سنجد.
آزمایش دیگر (هموگلوبین) وزن هموگلوبین خون را می سنجد. با این حال با پیشرفت
بارداری، احتمال ایجاد کم خونی افزایش می یابد. بنابراین در اواخر سه ماهه دوم یا
اوایل سه ماهه سوم باید آزمایش تکرار شود. ممکن است به طور طبیعی هماتوکریت و
هموگلوبین تا حدی در نیمه دوم بارداری افت کند. علت ین امر افزایش چشمگیر حجم خون
و پلاسما (پلاسما بخش مایع خون است) با سرعتی بیش از افزایش گلبولهای قرمز است ولی
این افت نباید شدید باشد.

کم خونی ممکن است بدون علامت باشد بخصوص در موارد خفیف. علائم کم خونی عبارتند
از خستگی، تب و سرگیجه. (البته این علائم را بسیاری از خانمهای باردار تجربه می
کنند خواه مبتلا به کم خونی باشند یا خیر). همچنین ممکن است شما متوجه رنگ پریدگی
شوید (بخصوص در ناخنها، سطح درونی پلک ها و لب ها) و ضربان قلبتان تشدید شده و دچار
تپش قلب، تنگی نفس و یا اختلال در تمرکز حواس شوید. نهایتاً بعضی از مطالعات نشان
داده اند که بین کم خونی فقر آهن شدید و تمایل زیاد برای خوردن مواد غیر خورکی
نظیر یخ، کاغذ و یا گِل (حالتی که به نام ویار خوانده می شود) ارتباط شدیدی وجود
دارد. اگر چنین ویاری دارید آنرا ندیده نگیرید و حتماَ به پزشک اطلاع دهید.

کم خونی را چطور باید درمان کرد؟

اگر آزمایش نشان دهد که شما کم خون هستید پزشک برایتان روازنه مکمل محتوی 60 تا
120 میلی گرم آهن و یا حتی بیشتر تجویز می‌کند. برای آنکه آهن بهتر در روده جذب شود
آهن را با شکم خالی بخورید و میزان کافی آب یا آب پرتقال بنوشید (ویتامین C جذب آهن
را تشدید می کند) ولی همراه قرص محتوی آهن شیر ننوشید (کلسیم از جذب آهن جلو گیری
می کند).

دقت کنید که این دوز مربوط به عنصر آهن یا آهن خالص است. بعضی از مکمل ها به جای
عنصر آهن یا علاوه بر آن میزان "سولفات آهن" موجود را می نویسند (یکی از املاح
آهن). مکملی که محتوی 324 میلی گرم سولفات آهن باشد حدود 60 میلی گرم آهن در اختیار
بدن شما قرار می دهد. بعضی دیگر محتوی گلوکونات آهن هستند که مصرف 300 میلی گرم آن
به جذب 34 میلی گرم آهن می انجامد.

نکته بسیار مهم آن است که بخاطر داشته باشید قرصهای محتوی هر نوع آهن را از
دسترس کودکان دور نگهدارید. تعداد کودکانی که همه ساله در اثر مصرف بیش از حد
قرصهای آهن می میرند بیش از تعداد کودکانی است که در اثر مسمومیت با سایر داروها می
میرند. در حقیقت تنها یک قرص بالغین کافی است که یک کودک را دچار مسمومیت داروئی
سازد.

آیا مصرف زیاد آهن عوارض دارد؟

مصرف مقادیر زیاد آهن به صورت قرصهای مکمل می تواند موجب اختلالات گوارشی شود.
در کثر موارد مصرف بیش از حد آهن منجر به یبوست می شود که خود یکی از مشکلات دوران
بارداری است. اگر شما از یبوست رنج می برید، آب آلو بنوشید زیرا سیستم گوارشی را به
حالت طبیعی برمی‌گرداند (و خود یکی از منابع غنی آهن است). تهوع و به ندرت اسهال از
سایر عوارض آهن محسوب می شوند. اگر مصرف آهن شما را دچار تهوع می کند سعی کنید
هنگام خواب آنرا مصرف کنید.

اگر عوارض بیش از حد شما را می آزارد، با پزشک خود مشورت کنید. بری
اجتناب از مشکلات گوارشی می توانید از دوز هی کم شروع کنید و رفته رفته
میزان آن را بالا برده به حد مورد نیاز برسانید و یا دارو را در دوز هی
منقسم مصرف کنید. در بعضی خانـم ها عـوارض دارو با مصـرف قرص هیی که به
آهستگی آهن را آزاد می کند کاهش می یابد. و بالاخره اگر مدفوع شما به رنگ
سیاه درآمد نگران نشوید. این تغییر کاملاً طبیعی است.

کم خونی چه خطراتی بری سلامت من و کودک من دارد؟

کودک شما به خوبی می تـواند نیاز آهن خود را برطرف سـازد؛ او سهم خود را قبل از
شما برداشت می کند. اگر شما در سه ماهه اول و دوم بارداری به کم خونی مبتلا باشید
احتمال آنکه دچار زایمان زودرس شوید یا نوزادتان با وزن کم به دنیا آید بیشتر خواهد
شد. بنابراین این امر را جدی بگیرید. اگر فقر آهن بسیار شدید باشد ذخائر آهن نوزاد
هنگام تولد پائین خواهد بود و او را در دوران کودکی در معرض خطر کم خونی قرار خواهد
داد.

کم خونی فقر آهن به سلامت شما نیز لطمه می زند. انرژی شما کاهش خواهد یافت و
بدنتان نخواهد توانست بخوبی با عفونت مبارزه کند. در صورت ابتلا به کم خونی در
اواخر بارداری، اگر هنگام زایمان دچار خونریزی شوید احتمال بروز مشکلات جدی بیشتر
خواهد بود؛ ممکن است به سرگیجه، افزایش ضربان قلب یا علائم دیگر دچار شوید که باعث
شود یک یا دو روز اضافی در بیمارستان بمانید. حتی ممکن است نیاز به تزریق خون داشته
باشید.

چگونه می‌توان از فقر آن پیشگیری کرد؟

ویتامین های دوران بارداری را به طور منظم مصرف کنید و از رژیم غذایی سالمی که
شامل مقادیر زیاد مواد غنی از آهن باشد پیروی کنید. گوشت قرمز بهترین منبع است.
البته خورک مرغ و سایر گوشت ها و حتی صدف دریایی نیز سرشار از آن است.

احتیاط

برای برطرف ساختن نیاز خود به آهن از جگر استفاده نکنید. در دوران بارداری باید از مصرف جگر خودداری کرد. زیرا حاوی ویتامین A در حدی زیان آور است که منجر به ناهنجاریهای مادرزادی می شود.

غذاهای غیرگوشتی حاوی آهن عبارتند از لوبیا، کشمش، خرما، آلو، انجیر، زردآلو،
سیب‌زمینی (با پوست)، کلم بروکلی، چغندر، سبزیجات دارای برگهای سبز، نانهای سبوس
دار، شیر? قند سیاه، و غلات غنی شده با آهن. به خاطر داشته باشید که آهن موجود در
منابع حیوانی (آهن به صورت Heme) خیلی راحت تر از آهن موجود در منابع غیرحیوانی جذب
می شوند.

چه چیزی به جذب آهن در بدن کمک می کند؟

خوردن یا نوشیدن مواد سرشار از ویتامین C همزمان با مصرف قرص آهن یا مواد غذایی
حاوی عنصر آهن کمک می کند که جذب این ماده از منابع غیر حیوانی بالا رود. یک لیوان
آب پرتقال یا آب گوجه فرنگی، یک مشت پُر توت فرنگی، فلفل شیرین، یا نصف یک عدد
گریپ فروت داری میزان کافی ویتامین C بری جذب آهن خواهد بود. گوشت و ماهی (منابع
آهن heme که بهتر جذب میشود) نیز جذب این ماده از منابع غیر حیوانی را بالا می
برند. بعنوان مثال قرار دادن یک قطعه گوشت گوساله در یک ظرف محتوی سبزیجات به جذب
آهن سبزیجات کمک می کند.

چه عواملی با جذب آهن تداخل دارند؟

کلسیم با جذب آهن تداخل دارد. بنابرین اکر مکمل هی حاوی کلسیم و یا ترکیبات ضد
اسید حاوی کلسیم دریافت می کنید دقت کنید که مصرف آنها با مصرف غذا هی غنی از آهن
و یا قرص آهن همزمان نباشد. به همین دلیل نبید قرص آهن را با شیر مصرف کنید زیرا
شیر سرشار از کلسیم است. شیر را در فاصله بین دو وعده غذا مصرف کنید. از آنجییکه
پلی فنل موجود در چی و قهوه با جذب آهن موجود در مکمل ها و آهن منابع گیاهی تداخل
دارد، نباید بطور همزمان مصرف شوند.

ویار یا بیماری صبحگاهی چیست؟

تقریباً سه چهارم زنان حامله در سه ماهه اول حاملگی خود از تهوع (و بعضی اوقات
استفراغ) رنج می برند. این وضیعت که بیماری صبحگاهی یا ویار خوانده می شود در بعضی
از زنان صبح ها بدتر بوده و با گذشت روز بهتر
می شود. ولی بیماری صبحگاهی در هر زمانی از روز می تواند بروز کند. تهوع معمولاً در
حدود هفته ششم شروع می شود ولی می تواند زودتر و در هفته چهارم نیز شروع شود. تهوع
معمولاً در طول ماه بعد شدیدتر می شود. حدود نیمی از زنان مبتلا به بیماری صبحگاهی
در حدود هفته 14 کاملاً بهبود می یابند. در باقی موارد، این مشکل در اکثر زنان یک
ماه دیگر یا کمی بیشتر نیز طول می کشد، هر چند ممکن است در ادامه حاملگی دوباره
بروز کرده و تا آخر حاملگی ادامه یابد.

علت بیماری صبحگاهی

علت تهوع در دوران حاملگی دقیقاً مشخص نیست ولی احتمالاً ناشی از تغییرات فیزیکی
زیادی است که در بدن زن حامله رخ می دهد. بعضی از احتمالات عبارتند از:

• افزایش سریع هورمون hCG در اوایل حاملگی. مشخص
  نیست که این هورمون چگونه باعث بروز تهوع می شود ولی زمانبندی افزایش آن با وضعیت
  تهوع جور در می آید. درست در زمانی که میزان این هورمون در بدن به بالاترین مقدار
  خود می رسد تهوع نیز به حداکثر می رسد. تصور بر این است که استروژن نیز ممکن است
  در این زمینه نقش داشته باشد.
• افزایش حس بویایی و حساسیت به بو. این وضعیت نسبتاً شایع بوده و مکن است
  از عوارض افزایش سریع میزان استروژن در بدن باشد.
• حساسیت دستگاه گوارش. دستگاه گوارش بعضی زنان به تغییرات در اوایل حاملگی
  حساس تر است. حتی در یک مطالعه، رابطه ای میان هلیکوباکتر پیلوری (باکتری که سبب
  زخم معده می شود) و تهوع شدید در زمان حاملگی دیده شده است، هر چند علت این رابطه
  مشخص نیست.

ممکن است شنیده باشید که بیماری صبحگاهی ناشی از کمبود ویتامین
B است. با اینکه به نظر می رسد مصرف ویتامین
B تکمیلی بصورت قرص در بسیاری از زنان حامله به کاهش
تهوع کمک می کند، ولی این بدان معنا نیست که آنها کمبود ویتامین
B دارند. در واقع، حداقل در یک مطالعه نشان داده شده است که هیچ تفاوت
معناداری از نظر سطح ویتامین B6 میان زنان دچار
بیماری صبحگاهی و دیگر زنان حامله وجود ندارد. علت تأثیر ویتامین
B6 بر کاهش تهوع مشخص نیست. شواهدی نیز دال بر این مطلب
وجود دارد که مصرف مولتی ویتامین در زمان لقاح تخمک و اسپرم و اوایل حاملگی به
جلوگیری از بیماری صبحگاهی شدید کمک می کند که البته علت این مسئله نیز مشخص نیست.

بعضی محققین این نظریه را مطرح کرده اند که بعضی زنان از نظر روانی بیشتر مستعد
تهوع و استفراغ در دوران حاملگی هستند و این مسئله یک پاسخ غیر طبیعی به استرس است.
با این حال، شواهد محکمی دال بر تأیید این نظریه وجود ندارد. (البته تهوع و استفراغ
دائمی خود می تواند عاملی برای استرس بیشتر باشد!)

آیا احتمال تهوع در بعضی زنان بیشتر است؟

احتمال تهوع و استفراغ در زمان حاملگی در شرایط زیر بیشتر است:

• حاملگی دو قلو یا چند قلو. علت آن ممکن است مقادیر بالاتر
  hCG یا هورمون های دیگر در بدن باشد. احتمال شدیدتر بودن تهوع و استفراغ
  نیز در این صورت وجود دارد. البته این مسئله قطعی نیست و بعضی زنان که حاملگی
  دوقلو یا چند قلو دارند اصلاً تهوع ندارند.
• وجود تهوع و استفراغ در حاملگی های قبلی
• وجود سابقه تهوع و استفراغ بعنوان عارضه مصرف قرص های ضد بارداری. علت این
  مسئله ممکن است پاسخ بدن به افزایش سطح استروژن باشد.
• سابقه استعداد به بیماری حرکت (motion sickness)
• استعداد ژنتیکی تهوع حاملگی. در صورتیکه مادر یا خواهرتان بیماری صبحگاهی
  شدید داشته اند احتمال ابتلای شما بیشتر است.
• سابقه سردردهای میگرنی

آیا تهوع بر روی جنین تأثیر دارد؟

تهوع خفیف و استفراغ گهگاهی که معمولاً در بیماری صبحگاهی وجود دارد تا زمانیکه
مادر غذا را تحمل کند و مقادیر زیاد مایعات بنوشد تهدیدی برای سلامتی جنین نیست. از
این گذشته، جنین در عمده زمان سه ماهه اول آنقدر کوچک است که به کالری چندانی
نیاز ندارد. اگر مادر نتواند یک رژیم غذایی متعادل داشته باشد بد نیست که مولتی
ویتامین مصرف کند. اگر آهن تهوع را بدتر می کند بهتر است از مولتی ویتامین هایی
استفاده شود که دوز آهن آنها کم بوده و یا آهن نداشته باشند.

عدم افزایش وزن مادر در سه ماهه اول معمولاً اشکالی ندارد البته تا زمانیکه ناشی
از غذا نخوردن نباشد و مایعات به اندازه کافی مصرف شود. اشتهای مادر پس از گذشت این
زمان بازگشته و وزنش افزایش خواهد یافت.

آیا نداشتن بیماری صبحگاهی به معنای افزایش احتمال سقط است؟

نه ضرورتاً. این واقعیت وجود دارد که بعضی مطالعات نشان داده اند که زنانی که
کودکانشان سقط می شود کمتر دچار تهوع می شوند. (عدم تکامل کافی جنین یا جفت سبب
پایین بودن هورمون های حاملگی شده و در نتیجه تهوع در این زنان کمتر است.) ولی
بسیاری از زنان هم وجود دارند که حاملگی کاملاً طبیعی داشته و بعد از سه ماهه اول
دیگر تهوع ندارند.

راه های کاهش تهوع بیماری صبحگاهی

همه روش هایی که در زیر گفته می شود بر شواهد محکم استوار نیستند، ولی شایعترین
توصیه هایی هستند که معمولاً متخصصین زنان و ماماها به بیمارانشان می کنند.

• از غذاها و بوهایی که سبب تهوع می شوند پرهیز کنید. اگر تقریباً همه چیز باعث
  تهوع می شود اشکالی ندارد که تنها چند غذای محدودی که مشکلی ایجاد نمی کنند مصرف
  شود حتی اگر تمام مواد غذایی لازم برای بدن را تأمین نکند. یک راه دیگر هم مصرف
  غذاهای بیمزه و یا گرم نکردن غذا است تا بوی آن کمتر باشد.
• سعی کنید همیشه مقداری شیرینی ساده مثل کلوچه کنار تخت خود داشته باشد.
  هنگامی که از خواب بیدار می شوید یکی دو تا بخورید و قبل از بلند شدن از جایتان
  20 تا 30 دقیقه دراز بکشید. داشتن این شیرینی ها کنار تخت ممکن است در صورتیکه که
  نصف شب با حالت تهوع از خواب بیدار شوید هم کمک کننده باشد.
• وعده های غذاییتان را کوچک و متعدد کنید تا معده تان هیچوقت خالی نباشد. بعضی
  زنان معتقدند که کربوهیدرات ها در هنگام تهوع بهترین خوراکی هستند ولی یک مطالعه
  کوچک نشان داده است که غذاهای دارای پروتئین بالا احتمالاً اثر بهتری دارند.
• از غذاهای چرب پرهیز کنید زیرا هضم آنها بویژه در حاملگی که تخلیه معده به
  زمان بیشتری نیاز دارد بیشتر طول می کشد. همچنین از غذاهای سنگین و چرب، تند،
  اسیدی و سوخاری شده نیز که می توانند باعث تحریک معده و دستگاه گوارش شوند پرهیز
  کنید.
• سعی کنید مایعات را بین وعده های غذایی مصرف کنید. همچنین سعی کنید یکباره
  حجم زیادی مایع مصرف نکنید زیرا معده به این ترتیب پر شده و اشتهایتان برای خوردن
  غذا کم می شود. یک روش خوب این است که یک نوشیدنی را در طول روز جرعه جرعه
  بنوشید. اگر زیاد استفراغ می کنید از یک نوشیدنی ورزشی حاوی گلوکز، نمک و پتاسیم
  استفاده کنید تا الکترولیت های (املاح)  از دست رفته جبران شوند.
• سعی کنید به اندازه کافی استراحت کنید و اگر می توانید در طول روز چرتی
  بزنید. تماشای تلویزیون و یا رفتن به منزل یکی از دوستان یا بستگان راه خوبی برای
  مقابله با استرس بوده و حواس شما را از تهوعتان پرت می کند.
• سعی کنید ویتامین هایی را که برایتان تجویز شده را همراه با غذا یا درست قبل
  از خواب بخورید. اگر آهن موجود در قرص های مولتی ویتامین تهوع شما را زیاد می کند
  از پزشکتان بخواهید که داروی شما را عوض کند.
• از پزشک معالجتان در مورد ویتامین B6 بپرسید. علت
  بهتر شدن تهوع بر اثر مصرف ویتامین B6 دقیقاً مشخص
  نیست ولی مطالعات نشان می دهند که مصرف این ویتامین در بعضی زنان مؤثر بوده و در
  صورتیکه با دوز صحیح مصرف شود هیچ خطری ندارد. دوز معمول ویتامین
  B6 برای درمان بیماری صبحگاهی بین 10 تا 25 میلی گرم،
  سه بار در روز است ولی بهتر است قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنید.
• اگر هیچیک از راه های فوق مؤثر نبود از پزشکتان بخواهید برایتان داروی ضد
  تهوع تجویز کند. توجه داشته باشید که مصرف هر گونه دارو در زمان حاملگی حتماً
  باید با نظر پزشک صورت گیرد بنابراین از مصرف خوسرانه دارو خودداری کنید.

استفراغ بیش از حد در زمان حاملگی

اگر خانم حامله نتواند هیچ چیزی (حتی مایعات) را در معده برای 24 ساعت نگه دارد
ممکن است به "استفراغ بیش از حد در زمان حاملگی (Hyperemesis
Gravidarum)" مبتلا شده باشد که درمان آن چندان ساده نیست. این عارضه هر چه
سریعتر تشخیص داده شده و درمان شود احتمال بهبودش بیشتر است.

در این موارد بلافاصله به بیمار مایعات وریدی (سرم) داده می شود تا آب از دست
رفته بدن جبران شود. سپس برای کنترل الکترولیت های خون و اطمینان از عدم وجود
بیماری های زمینه ای دیگر که سبب تهوع و استفراغ می شوند آزمایشاتی انجام می شود.
بسته به مورد، بیمار ممکن است چند روز بستری شود تا راحت بتوان وی را از راه وریدی
تغذیه کرد.

بسیاری از زنان با گرفتن مایع وریدی و جبران مایعات از دست رفته حالشان بهتر شده
و می توان تهوع و استفراغ را در آنها با داروهای ضد تهوع کنترل کرد. در بعضی موارد
نادر، تهوع و استفراغ ادامه یافته و بیمار مجبور است هر چند وقت یک بار در
بیمارستان یا منزل از سرم استفاده کند. این عارضه در صورت عدم درمان می تواند منجر
به از دست رفتن مزمن آب بدن، کاهش وزن، سوء تغذیه و عوارض دیگر برای مادر و کودک
شود.

چرا اخیراً این قدر بدخلق شده ام؟
تغییر حالت روحی در دوران حاملگی چیزی عادی تلقی می شود، بدین خاطر که
تغییرات هورمونی بر میزان انتقال دهنده های عصبی (پیغام‌بران شیمیایی در
مغز) و بخش وسیعی از احساسات که ممکن است درباره مادر شدن داشته باشید،
تأثیر می‌گذارد. هر کسی به شیوه خاص خود به این تغییرات پاسخ می‌دهد. بعضی
از زنان حامله احساسات شدیدی را ،چه خوب و چه بد، تجربه می‌کنند. برخی
دیگر بیشتر احساس افسردگی یا اضطراب می‌کنند. اغلب زنان متوجه می‌شوند که
بدخلقی در حدود هفته ششم تا دهم به اوج می‌رسد، در سه ماهه دومِ حاملگی
افت می‌کند و سپس در اواخر حاملگی مجدداً ظهور می‌کند.
حاملگی می‌تواند دوران پر استرس و آشفته کننده ای باشد. ممکن است از فکر
داشتن بچه در آینده به وجد بیایید و چیزی نگذرد از این که به چه کاری دست
زده اید، متحیر شوید. ممکن است در مورد این که آیا مادر خوبی خواهید بود،
آیا نوزادتان سالم خواهد بود و چگونه هزینه ناشی از اضافه شدن یک بچه به
خانوار شما بر آینده اقتصاد خانواده تان تأثیر می‌گذارد، نگران شوید.
همچنین ممکن است در مورد این نگران باشید که چگونه رابطه شما با همسر و
دیگر فرزندانتان تحت تأثیر قرار خواهد گرفت (آیا هنوز هم می‌توانید به
آنها توجه لازم را مبذول کنید).
حتی اگر نوزادتان را بسیار دوست داشته باشید، در مواقعی ممکن است احساسات
متناقضی نسبت به حاملگی و آنچه به دنبال آن خواهد آمد، داشته باشید. با در
نظر گرفتن سطح بسیار بالای انتظارات از والدین در این روزها و فشاری که
حتی قبل از تولد نوزاد آغاز می‌شود، چنین چیزی تعجب برانگیز نیست. ممکن
است دائماً به فکر فرو روید : آیا کتابی که می‌خوانم مفید است؟ آیا همان
چیزهایی را که لازم است، می‌خرم؟ آیا می‌توانم به درستی کودکم را پرورش
دهم و اعتماد به نفسش را بسازم؟
در این اثنا، بدنتان در حال تغییر است و ممکن است در نظر خود یا همسرتان
احساس کنید که جذاب نیستید. ممکن است نگران این باشید که وزنتان بسیار
زیاد شده است یا  در حالی که بدنتان به خاطر حاملگی حجیم می شود، چاق به
نظر برسید. همچنین ممکن است از این ناراحت شوید که نمی توانید به اندازه
ای که می‌خواهید یا عادت داشتید، ورزش کنید.
سرانجام این که علائم جسمانی حاملگی، از قبیل سوزش معده، خستگی و ادرار
مکرر نیز می‌توانند به فشارهای شما بیفزایند. احساس اینکه در این دوران
کنترل خود را بر روی بدن و زندگی تان از دست داده اید، چندان غیر معمول
نیست. تمامی این نگرانی ها ممکن است وقتی سوار قطار وحشت هستید هیجان را
از شما بگیرند.

چگونه می توانم تغییرات حالت روحی ام را کنترل کنم؟
سعی کنید به خودتان یاد آوری کنید که تغییرات فاحش عاطفی در این زمان
طبیعی است. تلاش آگاهانه برای مراقبت از خود می‌تواند کمکتان کند تا در
دوران پریشانی استوار و مقاوم باقی بمانید.

مسائل را آسان بگیرید
 در برابر این تفکر که قبل از این که نوزاد به دنیا بیاید تا می‌توانید
باید کارهای لازم را انجام دهید، مقاومت کنید.  ممکن است فکر کنید که قبل
از رفتن به مرخصی زایمان، لازم است  به طور جدی تا دیر وقت در سر کار خود
بمانید و اضافه کاری بکنید.  خود را بر تمامی این کارها ارجح بدانید.
مراقبت کردن از خود بخشی ضروری برای مراقبت از نوزادتان محسوب می شود.

پیوند خود با همسرتان را حفظ کنید
 صحبت کردن با همسرتان در مورد احساسات خود و اطمینان بخشیدن به او که
هنوز عاشقش هستید، به او کمک می‌کند که طغیان های عاطفی‌تان را به خود
نگیرد. اطمینان حاصل کنید که زمان زیادی را در کنار هم سپری می کنید و به
رابطه خود رسیدگی می کنید. اگر می توانید به مسافرت بروید. ارتباط خود با
یکدیگر را هم اکنون محکم کنید تا پس از آن که نوزاد به دنیا آمد، بتوانید
واقعاً تکیه گاه هم باشید. اگر تنها هستید، کاری کنید که رابطه تان با
دوستان و خانواده نزدیک تر شود. این کار در حال حاضر و همچنین پس از تولد
نوزاد حمایتی ضروری و حیاتی را برایتان فراهم می‌کند.

کاری را انجام دهید که باعث می شود احساس خوبی به شما دست دهد
 چنین چیزی ممکن است به معنای کنار گذاشتن زمان مخصوصی برای خود و همسرتان
باشد یا ممکن است به معنای اختصاص زمانی برای خودتان به تنهایی باشد. 
مثلاً شاید بخواهید استراحت کنید، قدم بزنید، ماساژ پیش از زایمان داده
شوید یا با دوستی به سینما بروید.

نگرانی های خود را ابراز کنید
 نگرانی خود در مورد آینده را با دوستانی که شما را می فهمند، در میان
بگذارید. تنها نگرانی های خود را در قالب کلمات بیان کردن غالباً به شما
کمک می‌کند که آنها را از خود دور کنید یا به شما بینشی می‌دهد که بتوانید
حلشان کنید. همچنین فراموش نکنید که با همسرتان آزادانه و آشکارا حرف
بزنید. از رابطه تان یک خیابان دو طرفه بسازید. علاوه بر این که احساسات
خود را بیرون می ریزید به او نیز اجازه دهید احساساتش را ابراز نماید.

استرس خود را کنترل کنید
 به جای این که اجازه دهید یأس و نا امیدی بر زندگی تان چیره شود، راههایی
را برای کاستن فشار موجود بیابید. زیاد بخوابید، به خوبی تغذیه کنید و خود
را سرگرم نگه دارید. منابع استرس‌آور در زندگی تان را شناسایی کنید و
چیزهایی را که می توانید تغییر دهید (مثلاً فهرست کارهایی را که باید
انجام دهید) کم کنید. اگر هنوز هم اضطراب به درونتان راه یافت، سعی کنید
به کلاس یوگای مخصوص زنان حامله بروید، مدیتیشن یا دیگر تکنیک های تمدد
اعصاب را انجام دهید و یا این که با یک مشاور حرفه‌ای مشورت کنید.

اگر نتوانستم بدخلقی‌ام را تغییر دهم، چه باید بکنم؟
اگر نوسانات روحی تان بیشتر از دو هفته ادامه پیدا کرد و به نظر نمی رسد
که بهبود یابد، به پزشک خود بگویید و از او بخواهید که به مشاور ارجاعتان
دهد. ممکن است شما یکی از آن ده درصد زنان بارداری باشید که به طور تدریجی
برای تعدیل کردن افسردگی در دوران حاملگی مبارزه می کنند. اگر متوجه شدید
که اغلب اوقات عصبی یا مضطرب هستید، ممکن است از نوعی اختلال اضطراب رنج
ببرید. در نهایت، اگر نوسانات روحی تان بیشتر و شدیدتر شد ممکن است به
اختلال دو قطبی مبتلا باشید. در این اختلال شما از دوره های افسردگی به
دوره‌های شیدایی تغییر حالت می دهید. 
اگر فکر می‌کنید که هر یک از این موارد در مورد شما صدق می کند لازم و
ضروری است که در همان دوران حاملگی برای درمان آنها از کمک حرفه ای بهره
بگیرید. تحقیقات نشان داده اند که مشکلات سلامت عاطفی اگر حل نشود، می
تواند بر سلامت جسمانی نوزادتان تأثیر گذاشته و خطر زایمان زودرس و
افسردگی پس از زایمان را نیز افزایش دهد. هم روان درمانی و هم استفاده از
دارو می تواند در درمان این شرایط بسیار مؤثر واقع شوند و در نتیجه آن شما
و نوزادتان در دوران حاملگی و پس از آن سلامت خواهید بود.

گردن رحم (cervix) چیست؟

گردن رحم قسمت باریک، لوله شکل و تحتانی رحم است که
به طرف مهبل کشیده می شود. (کلمه cervix در لاتین به معنای
گردن است) در شرایط غیر حاملگی، گردن رحم به میران کمی باز است تا اسپرم داخل رحم
شود و نیز خون قاعدگی خارج گردد. در زمان حاملگی ترشحاتی این لوله را پر می کنند و
سد محافظی به نام پلاک موکوسی تشکیل می دهند. در طی یک حاملگی طبیعی، گردن رحم تا
اواخر سه ماهه سوم حاملگی قوامی سفت داشته، طول آن بیشتر است و بسته می ماند و در
سه ماهه معمولا نرمتر، کوتاه تر و متسع شده و برای زایمان آماده می شود.

نارسایی گردن رحم به چه معناست؟

اگر در شروع حامگی گردن رحم نرم تر، ضعیف تر و یا
کوتاه تر از حالت عادی باشد ممکن است بدون ایجاد انقباضات حاملگی، در سه ماهه دوم و
یا اویل سه ماهه سوم بر اثر افزایش وزن جنین و افزایش فشار به آن کوتاه و متسع شود.
این وضعیت که بعنوان "نارسایی گردن رحم" شناخته می شود می توانند سبب سقط جنین در
سه ماهه دوم، پاره شدن زودرس کیسه آب یا زایمان زودرس (قبل از هفته 37) شود.

تشخیص نارسایی گردن رحم

در گذشته این عارضه بعد از چندین سقط در سه ماهه دوم
و یا زایمان زودرس تشخیص داده می شد. امروزه، اگر شما در معرض این عارضه باشید
پزشکتان ممکن است از هفته های 16 تا 20 بطور مرتب برای شما سونوگرافی داخل مهبلی (Transvaginal
Ultrasound) درخواست کند. این سونوگرافی ها به پزشک در اندازه گیری
طول گردن رحم و کنترل علائم کوتاه شدن زودرس آن کمک می کند.

در صورتیکه در سونوگرافی های متوالی تغییرات قابل
ملاحظه ای مشاهده شود، بیمار ریسک بیشتری برای زایمان زودرس دارد و هر چه گردن رحم
کوتاه تر باشد ریسک بیمار بیشتر است. البته باید توجه داشت که تشخیص این عارضه کمی
مشکل است و در مورد اینکه درمان های موجود به جلوگیری از سقط یا زایمان زودرس کمک
می کنند یا خیر اختلاف نظر وجود دارد. اما یک فایده هشدار زودرس این است که به بیمار فرصت
می دهد از داروهای کورتیکواستروئیدی استفاده کند. این داروها مشکلات را در نوزادان
نارس به حداقل می رسانند. در صورتیکه هر یک از علائم زیر را مشاهده کردید بلافاصله
با پزشک خود تماس بگیرید:

• تغییر در مقدار یا وضعیت ترشحات مهبلی بویژه
  ترشحات چسبناک یا آبکی
• لکه بینی یا خونریزی
• دردهای شبیه به دردهای قاعدگی

چه کسانی بیشتر در معرض خطرند؟

افرادی که بیشترین خطر متوجه آنهاست عبارتند از:

• کسانیکه سابقه سقط بدون علت در سه ماهه دوم و یا
  زایمان زودرسی که ناشی از علل دیگر نظیر دردهای زود هنگام و پارگی جفت نبوده
  دارند. در صورتیکه این سابقه بیشتر از یک بار تکرار شده باشد احتمال خطر بیشتر
  است.
• کسانیکه اعمالی تشخیصی یا درمانی نظیر
  cone biopsy یا LEEP بر روی
  گردن رحم آنها انجام شده است.
• کسانیکه هنگامیکه مادرشان آنها را حامله بوده است از داروی
  DES استفاده می کرده است. (در گذشته پزشکان برای
  جلوگیری از سقط این دارو را تجویز می کردند ولی استفاده از آن در دهه 1970 بدلیل
  بی اثر بودن و عوارضی که بر دستگاه تولید مثل جنین داشت متوقف شد.)
• کسانیکه گردن رحم در آنها در طی زایمان های قبلی یا مواردی نظیر
  کورتاژ صدمه دیده و یا چندین بار سابقه ختم حاملگی دارند.
• کسانیکه گردن رحم در آنها بطور غیر عادی کوتاه است.

بیمار چه اقداماتی باید انجام دهد؟

اگر سونوگرافی نشاندهنده کوتاه بودن گردن رحم باشد و حاملگی قل از
هفته 24 باشد، پزشک ممکن است cerclage را پیشنهاد کند.
در این روش دور گردن رحم با نخ مخصوصی بسته می شود و این سبب تقویت شدن گردن رحم و
بسته ماندن آن می گردد. البته در مورد بکارگیری این روش اختلاف نظرهایی وجود دارد.

بعضی تحقیقات جدید مؤثر بودن این روش را در جلوگیری از سقط،
PPROM، و زایمان زودرس جز در موارد معدود زیر سوال برده
اند. این روش می تواند مشکلاتی ایجاد کند که خود سبب زایمان زوردس هستند. از جمله
این مشکلات می توان به عفونت رحمی، پارگی کیسه آب، و انقباضات رحمی ناشی از التهاب
رحم اشاره کرد.

متخصصین هنوز به این سؤال پاسخی نداده اند که آیا فواید
cerclage در موارد خاص به خطراتش می ارزد یا خیر؟ زنانی
که به نظر می رسد از این روش فایده ببرند آنهایی هستند که سه بار یا بیشتر بدون
پیدا شدن دلیل خاصی سقط یا زایمان زودرس داشته اند. در این بیماران معمولا در هفته
های 13 تا 16 و قبل از شروع تغییرات گردن رحم، cerclage
انجام می شود. به نظر می رسد cerclage در این زمان نسبت
به هفته های بالاتر حاملگی و زمانی که گردن رحم شروع به تغییر کرده است خطرات کمتری
دارد.

cerclage زیر بیهوشی عمومی، نخاعی و یا اپی
دورال انجام می شود و بیمار می تواند همانروز و یا روز بعد به خانه برگردد. به
بیمار توصیه می شود که چند روزی استراحت کند و در این چند روز ممکن است خونریزی
خفیف و یا انقباضات رحمی داشته باشد. بهتر است بیمار برای مدتی (و یا احتمالا تا
آخر حاملگی) آمیزش جنسی نداشته باشد. پزشک ممکن است برای جلوگیری از عفونت و یا
زایمان زودرس داروهایی تجویز کند و همچنین بیمار تا زمان برداشتن بخیه های
cerclage که معمولا هفته 37 خواهد بود از نظر
علائم تحت نظر باشد. بیمار معمولاً بعد از هفته 37 نگرانی نداشته و باید
منتظر زایمان باشد.

بعضی پزشکان علاوه و cerclage و یا حتی به
جای آن استراحت مطلق را تجویز می کنند. هر چند شواهد محکمی مبنی بر اینکه استراحت
مطلق و ماندن در تخت خواب مؤثر است وجود ندارد ولی از نظر تئوری این کار برای
برداشتن وزن از روی رحم ممکن است کمک کننده باشد. بیمار ممکن است از آمیزش جنسی هم
منع شود.

«اگر به همه کارهایی که برای هر روز برنامه ریزی کرده بودید نمی‌رسید،
نگران نشوید. نوزاد شما هیچ‌وقت نمی‌فهمد که کارهای خانه انجام نشده اند»
«اشکالی ندارد به همکارانتان بگویید که به هیچ کدام از توصیه هایشان علاقه‌ای ندارید. هر بارداری متفاوت است».
«به یاد داشته باشید هر مشکلی راه حلی دارد و اعتماد کردن به کسی که به
شما نزدیک است یا فکر می‌کنید که می‌تواند شما را یاری یا حمایت کند، قدمی
رو به جلو است. از حرف زدن با همسر، پزشک یا ماما نترسید».
«درباره وضعیت ظاهری خودتان مضطرب نباشید. شما دارید معجزه می‌کنید 
انسانی را درون خودتان پرورش می‌دهید  و این دستاوردِ بزرگی است».
«اگر به پزشکتان اعتماد دارید به او اجازه بدهید کار خودش را بکند و به
توصیه هایش عمل کنید. اگر اعتماد ندارید، پزشک تازه‌ای پیدا کنید که مورد
اعتمادتان باشد. هرگز نباید از تماس گرفتن با مراقب خود به خاطر مشکلات
کوچک و بزرگ بترسید».
«نگرانِ اوقات سختی که به همسرتان می‌گذرد نباشید. بچه آزمونِ رابطه‌ی زوجین است».
«نگران چیزهایی مثل غذا یا وزن خود نباشید فقط معقول رفتار کنید. هیچ
نیازی نیست که ناگهان از حجم بستنی که خورده‌اید وحشت کنید. این را پاداشی
ببینید برای تمام چیزهایی که تا به حال طی حاملگی زحمتشان را کشیده‌اید و
ادامه دهید».
«اگر تمام توان خود را برای داشتن انتخاب‌های سالم به کار گرفته‌اید دیگر
چندان نگران نباشید. زنها حتی قبل از زمانی که ما بدانیم چه کار کنیم و چه
کار نکنیم، به سلامتی بچه‌دار می‌شدند».
«مادرشوهرها از همه چیز خبر ندارند!»
«زیاد نگران محیطی که ممکن است برای کودکتان مضر باشد مثل ایستادن نزدیک
مایکرو ویو یا گاز تلمبه نباشید. به خاطر داشته باشید که اکثر بچه ها سالم
به دنیا می‌آیند».
«زیاد مضطربِ کار کردن نباشید. همینی که هست. فقط سعی کنید تصمیماتِ
آگاهانه بگیرید. نفس عمیقی بکشید و شروع کنید. آنقدرها که فکر می‌کنید بد
نیست».
«نگران این که چه طور نوزادتان در رحم از خودش مراقبت می‌کند نباشید. آنجا قفس مدوری است که کودکتان در آن کاملا راحت است».
«هر درد کوچک به معنی آن نیست که مشکلی در کار است».
«اهمیتی ندارد که چه تصمیمی گرفته‌اید، همیشه کسی هست که مخالفت کند.
نگذارید نظرات منفی شما را به هم بریزد و اگر واقعا نگران چیزی هستید، با
دکتر یا دوست بی‌طرف خود درباره‌اش صحبت کنید».
«چیزی به نام سوال احمقانه وجود ندارد، مخصوصا برای کسانی که بار اولشان
است مادر می‌شوند. باردار بودن و به دنیا آوردن یک کودک تجربه‌های منحصر
به فردی هستند و یک زن تا زمانی که آن را خودش تجربه نکند نخواهد فهمید».
«اگر همه چیز را برای نوزادتان مهیا نکرده‌اید اشکالی ندارد. نوزادان در بدو ورود نیازی به چیز زیادی ندارند».
«وقتی سوزش معده، درد پشت، بی خوابی،و بدخلقی را به عنوان بخشی عادی از حاملگی پذیرفتم، دیگر خیلی اذیتم نمی‌کردند».
«اگر نگران این هستید که مادر خوبی می‌شوید یا نه، احتمالا جای نگرانی
ندارید. شوهرم دایما به من می‌گوید که مادرهای بد اصلا نگران این که مادر
خوبی می‌شوند یا نه نیستند».
«هیچ وقت دور و ور بچه‌ها نمی‌پلکیدم و اشتباه می‌کردم اما تا وقتی که
عاشق بچه تان هستید و به مسایل مهم توجه می‌کنید، با اشتباهات خود به او
صدمه ای نمی‌زنید. خیلی زود به ماجرا عادت می‌کنید».
«زیاد نگرانِ همه بایدهای زنهای حامله نباشید حمام داغ‌تر از آب ولرم هیچ
فاجعه‌ای به بار نمی‌آورد. اگر اتفاقی پنیری خوردید که نمی‌دانید سالم
بوده یا نه، نگران شدن درباره آن چندان فایده ‌ای ندارد. مادرهای ما قید و
بندهای ما را نداشتند و ما را سالم به دنیا می‌آوردند».