چرا باید در دوران بارداری وزن اضافه کنم؟

اولین و مهمترین نکته ای که باید مورد توجه قرار دهید این است که شما
بپذیرید که در این دوران به تدریج وزن اضافه خواهید کرد! این افزایش وزن
برای شما ضروری است چرا که بدن شما باید تغییر کند تا پذیرای فرزندتان
برای شروع زندگی باشد.

اگر در گذشته با انواع رژیمهای لاغری دست و پنجه نرم کرده اید یا حتی
اگر تاکنون هیچ رژیمی را امتحان نکرده اید، شاید برایتان مشکل باشد که
بپذیرید افزایش وزن در طول حاملگی امری طبیعی است و باید رخ دهد. شاید
وقتی روی ترازو می روید و می بینید که عقربه آن هر بار وزن بیشتری را نشان
می دهد احساس نارضایتی کنید. بهتر است بدانید بخش عمده ای از اضافه وزن
شما مربوط به موارد زیر خواهد بود:

• هنگام تولد، نوزاد شما حدود 3000 تا 3500 گرم وزن خواهد داشت.
• در طول بارداری، لایه عضلانی رحم شما بطور قابل ملاحظه ای رشد کرده و حدود 900 گرم به وزن آن اضافه خواهد شد.
• جفت و ضمائم آن، که مواد غذایی را به جنین شما می رساند حدود 600 گرم وزن دارد.
• سینه های شما حداقل 400 گرم اضافه وزن پیدا می کند.
• حجم خون در بدن شما بالغ بر 1200 گرم افزایش می یابد.
• مقادیری مایع در لابلای بافتهای بدن شما و بصورت مایع آمنیوتیک در اطراف جنین ایجاد می شود که حدود 2600 گرم وزن خواهد داشت.
• بعلاوه
  ممکن است مقادیری بافت چربی در طول بارداری در بدن شما تجمع یابد که
  بعنوان ذخیره انرژی برای دوران شیردهی کاربرد خواهد داشت و می تواند حدود
  2500 گرم در نظر گرفته شود.

به این ترتیب در پایان دوران حاملگی شما بیش از 11 کیلوگرم نسبت به
زمان قبل از حاملگی اضافه وزن خواهید داشت و بسیار مهم است که به یاد
داشته باشید افزایش وزن حین بارداری برای سلامت شما و جنین ضروری است و
بخش عمده ای از این اضافه وزن با تولد نوزادتان و بخش دیگر با گذشت زمان
کوتاهی پس از زایمان از بین خواهد رفت. بهتر است بیش از آنکه به فکر اضافه
وزن باشید، به آنچه می خورید توجه نشان دهید. حذف غذاهای آماده و بی ارزش
و نیز انجام منظم فعالیت و ورزشهای دوران بارداری (بهتر است در اولین جلسه
مراقبتهای بارداری در مورد ورزشهایی که می توانید انجام دهید سوال نمائید)
می تواند تاثیر مثبتی در احساس شما نسبت به افزایش وزن بارداری ایجاد کند.

چقدر افزایش وزن برای من مناسب است؟

مقدار افزایش وزن برای خانمهای باردار متفاوت است و بستگی به قد و وزن
پیش از بارداری آنها دارد. معمولا این مقدار بصورت یک محدوده و نه یک عدد
ثابت در نظر گرفته می شود و بر اساس شاخص توده بدنی یا BMI محاسبه می شود.
شما نیز می توانید با استفاده از محاسبگر نی نی سایت و با وارد کردن قد و
وزن قبل از حاملگی BMI خود را محاسبه کرده و مقدار افزایش وزن مطلوب خود
را در دوران بارداری بدست آورید.

آیا لازم است که در دوران بارداری وزن خود را اندازه گیری کنم؟

در گذشته نه چندان دور، حانمهای باردار در هر ویزیت مراقبتهای دوران
بارداری باید وزن کشی می شدند. این موضوع بسیاری از خانمها را دلخور می
کرد و با توجه به اینکه در بسیاری از موارد پزشک یا ماما از وزن پیش از
حاملگی خانم حامله آگاهی نداشتند، نمی توانستند در مورد سلامت و افزایش
وزن مورد انتظار وی نظر قطعی داشته باشند. امروزه توصیه می شود که در
اولین قرار ملاقات (و حتی قبل از آن) اندازه گیری وزن انجام شود و با
محاسبه BMI افزایش وزن مطلوب در دوران بارداری محاسبه شود.

اندازه گیری هفتگی وزن به شما کمک خواهد کرد که کنترل بیشتری بر اضافه
وزنتان داشته باشید و ممکن است در برخی مواقع لازم باشد قبل از اینکه
میزان افزایش وزن از کنترل شما خارج شود، مقدار یا نوع خوراک خود را تعدیل
کنید.

افزایش وزن بیش از حد چه عواقبی خواهد داشت؟

بعضی از دردها و ناراحتی های دوران بارداری با افزایش وزن ارتباط
دارند. کمر درد و احساس زمختی و بیقوارگی از موارد شایع این عوارض هستند.
البته باید شکرگزار باشیم که مرکز حفظ تعادل به هر حال با این افزایش وزن
سریع تطابق کرده و مرکز ثقل بدن ما را مجددا تنظیم می کند. بسیاری از
خانمها از تورم پاها و بخصوص در قسمت مچ و قوزک پا شکایت دارند، البته این
تورم ناشی از افزایش مقدار خون و آب بین بافتهای بدن است و بطور طبیعی در
طول بارداری رخ می دهد و با افزایش وزن ناشی از چاق شدن در حاملگی تفاوت
دارد.

نکته بسیار مهم: در صورت مشاهده تورم ناگهانی در دستها و صورت بلافاصله
با پزشک یا مامای خود تماس بگیرید، ممکن است دچار یکی از عوارض خطرناک
دوران بارداری به نام پره اکلامپسی شده باشید.

چگونه از شر این همه اضافه وزن خلاص خواهم شد؟

قبل از هر چیز، داشتن یک رژیم غذایی سالم در طول حاملگی بسیار کمک
کننده خواهد بود، بعلاوه می توانید انواعی از فعالیتهای ورزشی مناسب در
دوران بارداری را با نظر پزشک معالجتان انجام دهید. بخش عمده ای از اضافه
وزن بارداری شما همچنانکه پیشتر ذکر شد، پس از زایمان از بین می رود.
معمولا بیشتر مادران از در طول 6 هفته پس از زایمان کاهش وزن قابل ملاحظه
ای پیدا می کنند. بعد از زایمان نیز همان تغذیه سالم را ادامه دهید با این
تفاوت که بهتر است با یک متخصص تغذیه نیز مشورت کنید تا بخصوص در صورت
شیردهی رژیم مشخصی را برای شما در نظر بگیرد. به این ترتیب مقادیر زیادی
از اضافه وزن دوران بارداری را در مذت زمان مناسب از دست خواهید داد. با
این حال نباید انتظار داشته باشید که اضافه وزنی که طی 9 ماه ایجاد شده
بسرعت کاهش یابد، گاهی به همان مدت زمان یا بیشتر نیاز دارید تا به وزن
اولیه خود باز گردید.

پره اکلامپسی چیست؟

پره اکلامپسی اختلال پیچیده ای است که حدود 5 تا 8 درصد زنان حامله را
درگیر می کند. تشخیص پره اکلامپسی بر فشار خون بالا و وجود پروتئین در ادرار
(بطور طبیعی پروتئین در ادرار دیده نمی شود) بعد از هفته 20 حاملگی است. این اختلال
در بیشتر موارد بعد از هفته 37 حاملگی شروع می شود ولی در هر زمانی از  نیمه
دوم حاملگی و نیز در زمان زایمان و یا حتی بعد از زایمان (معمولا در 24 تا 48 ساعت
اول بعد از زایمان) ممکن است دیده شود. بروز این اختلال قبل از هفته 20 حاملگی نیز
در موارد نادری نظیر حاملگی مولار امکان دارد. پره اکلامپسی می تواند حفیف یا
شدید باشد و نیز پیشرفت آن ممکن است آهسته یا سریع باشد. تنها راه بهبود بیمار
زایمان است.

تأثیر پره اکلامپسی بر سلامت مادر و جنین

هر چه پره اکلامپسی شدید تر باشد و زودتر رخ دهد خطر آن برای مادر و
جنین بیشتر است. بیشتر زنانی که دچار پره اکلامپسی می شوند دچار نوع خفیف آن در
نزدیکی زمان زایمان می شوند و با مراقبت های مناسب خطری متوجه آنها یا جنینشان
نخواهد بود. ولی در موارد شدید، این بیماری می تواند قسمت های مختلف بدن را درگیر
کرده و مشکلاتی جدی و حتی خطر مرگ را برای بیمار به همراه داشته باشد. به همین دلیل
در صورتیکه پره اکلامپسی شدید بوده و یا بدتر شود بیمار باید زایمان زودرس داشته
باشد.

پره اکلامپسی باعت انقباض عروق و در نتیجه افزایش فشار خون و کاهش
جریان خون می شود. کاهش جریان خون، بسیاری از اندام ها نظیر کبد، کلیه ها و مغز را
تحت تأثیر قرار می دهد. کاهش جریان خون رحم می تواند سبب مشکلاتی نظیر کاهش رشد
جنین، کاهش مایع آمنیوتیک، و پارگی جفت شود. بعلاوه، در صورتیکه نیاز به زایمان
زودرس باشد جنین ممکن است نارس بدنیا بیاید.

تغییرات عروق خونی ناشی از پره اکلامپسی ممکن است سبب نشت مایع از
مویرگ ها شده و در نتیجه باعث تورم یا ادم شود. همچنین نشت مایع از عروق کوچک کلیه ها
سبب ورود پروتئین از جریان خون به ادرار می شود. (وجود مقادیر بسیار اندک پروتئین
در ادرار طبیعی است ولی اگر از آن بیشتر شود نشان دهنده مشکل است.)

در بعضی موارد نادر، پره اکلامپسی می تواند منجر به بروز حملاتی شود
که اکلامپسی خوانده می شود. در واقع پره اکلامپسی به این دلیل به این نام خوانده می
شود که می تواند زمینه ای برای بروز اکلامپسی باشد (پیشوند "پره" به معنای "پیش"
است). برای تمام زنانی که به پره اکلامپسی مبتلا هستند سولفات منیزیم بعنوان ضد
تشنج داده می شود. دلیل این مسئله این است که پیش بینی بروز تشنج بسیار مشکل است،
هر چند اغلب قبل از بروز تشنج علائمی نظیر سردرد شدید یا مستمر، تاری دید یا دیدن
نقاطی در میدان دید، یا درد شدید در قسمت های بالایی شکم دیده می شود.

حدود 20% زنان مبتلا به پره اکلامپسی شدید دچار وضعیتی بنام سندرم
HELLP خواهند شد. نام این سندرم از حروف اول Hemolisis (همولیز: شکسته شدن گلبول های قرمز
خون)، Elevated Liver enzymes (بالارفتن
آنزیم های کبدی)، و Low Plateletes (کاهش
تعداد پلاکت ها - سلول های خونی که وجود آنها برای انعقاد خون ضروری است) گرفته شده
است. وجود این بیماری خطر را برای مادر و جنین نسبت به پره اکلامپسی بیشتر می کند.
بیماران مبتلا به پره اکلامپسی مرتب از نظر علائم سندرم HELLP
آزمایش خون می شوند.

تشخیص

پره اکلامپسی بویژه در مراحل اولیه، اغلب علامت روشنی ندارد. بعلاوه،
بعضی از علائم پره اکلامپسی نظیر ورم و افزایش وزن ممکن است شبیه عوارض معمول
حاملگی باشند. بنابراین بیماری ممکن است قبل از اینکه در مراقبت های معمول حاملگی
که فشار خون و میزان پروتئین ادرار اندازه گیری می شود مشخص شود تشخیص داده نشود.
به همین دلیل مراجعه مرتب جهت مراقبت های حاملگی اهمیت دارد.

فشار خون سیستولیک بیشتر از 140 یا دیاستولیک بیشتر از 90
میلی متر جیوه فشار خون
بالا تلقی می شود. از آنجا که فشار خون در طول روز نوسان دارد برای اطمینان از بالا
بودن، فشار خون باید بیش از یک بار اندازه گیری شود. میزان پروتئین ادرار نیز نوسان
دارد بنابراین اگر پزشک بعد از اندازه گیری پروتئین ادرار در یک نوبت، به پره
اکلامپسی مشکوک باشد دستور آزمایش اندازه گیری پروتئین ادار 24 ساعته می دهد. در
این آزمایش بیمار ادرار 24 ساعت را جمع آوری کرده و آزمایشگاه میزان پروتئین را در
ادرار می سنجد.

پره اکلامپسی ممکن است بین زمان های مراجعه و بطور ناگهانی نیز اتفاق
بیفتد. بنابراین آگاهی از علائم احتمالی بسیار مهم است. در صورتیکه متوجه تورم در
صورت یا پف دور چشم شدید و یا تورم دستها بیشتر از مختصر بود و یا تورم زیاد یا
ناگهانی در پاها یا قوزک پا مشاهده کردید بلافاصله با پزشک معالج خود تماس بگیرید.
تورم بدلیل احتباس آب (که خود می تواند باعث افزایش وزن شود) رخ می دهد، بنابراین
اگر در عرض یک هفته افزایش وزنی بیش از 1.5 کیلوگرم
داشتید با پزشک خود تماس بگیرید. البته باید توجه داشت که تمام زنانی که به پره
اکلامپسی مبتلا می شوند تورم نخواهند داشت. پره اکلامپسی شدیدتر علائم دیگری را نیز
بدنبال خواهد داشت که عبارتند از:

• سردرد شدید یا مستمر
• تغییرات بینایی شامل دوبینی، تاری دید، دیدن نقاط شناور یا جرقه،
  حساسیت به نور، یا از دست دادن موقتی دید
• درد یا حساسیت شدید در قسمت بالای شکم
• تهوع و استفراغ

دلایل پره اکلامپسی

علی رغم تحقیقات وسیعی که انجام شده است، علت اصلی این بیماری هنوز
کاملا مشخص نیست. احتمال دارد که دلیل واحدی برای این بیماری وجود نداشته باشد.
خصوصیات ژنتیکی، بعضی بیماری های زمینه ای، چگونگی واکنش سیستم ایمنی بیمار به
حاملگی، و فاکتورهای دیگر ممکن است در این میان نقش داشته باشند. بیشتر پزشکان
بر
این باروند که بسیاری از موارد پره اکلامپسی در اوایل حاملگی و قبل از اینکه علائم
ظاهر شوند شروع می شوند.

یک نظریه این است که جفت به طرز مناسبی در دیواره رحم قرار نمی گیرد و
شریان های این منطقه به اندازه ای که باید متسع نمی شوند، در نتیجه خون کمتری به
جفت می رسد. در موارد دیگر، ابتلا به بیماری هایی نظیر فشار خون مزمن یا دیابت می
تواند سبب کاهش جریان خون جفت شود. این مسئله می تواند سبب ایجاد زنجیره پیچیده ای
از اتفاقات شود که عبارتند از انقباض عروق خونی (که سبب افزایش فشار خون می شود)،
تخریب دیواره رگ ها (که سبب تورم و دفع پروتئین از ادرار می شود) و تغییر در انعقاد
خون که خود می تواند سبب مشکلاتی دیگر شود.

آیا بالا بودن فشار خون قبل از حاملگی خطر ابتلا به پره اکلامپسی را
افزایش می دهد؟

بلی. در صورتیکه بیمار قبل از حاملگی یا در طی نیمه اول حالگی فشار
خون بالا داشته باشد مبتلا به فشار خون مزمن تلقی شده و باید از نظر فشار خون و
همچنین علائم پره اکلامپسی و نیز عوارض دیگر تحت نظر باشد. زنان مبتلا به فشار خون
مزمن که دچار پره اکلامپسی می شوند نسبت به زنانی که یکی از این دو عارضه را به
تنهایی دارند در معرض خطرات بیشتری قرار دارند.

چه مشکلات دیگری خطر ابتلا به پره اکلامپسی را افزایش می دهند؟

بروز پره اکلامپسی برای بار اول، در حاملگی اول شایع تر است. ابتلا به
پره اکلامپسی نیز احتمال بروز آن را در حاملگی های بعدی تشدید می کند. هر چه پره
اکلامپسی شدیدتر باشد و زودتر اتفاق بیفتد، خطر آن بیشتر است. در واقع، شروع پره
اکلامپسی قبل از هفته 30 حاملگی، خطر ابتلا مجدد را تا 40% افزایش می دهد. عوامل
خطر دیگر عبارتند از:

• فشار خون مزمن (همانطور که در بالا گفته شد)
• بعضی از اختلالات انعقادی، دیابت، بیماریهای کلیوی، یا بعضی
  بیماریهای اتوایمون نظیر لوپوس
• سابقه خانوادگی ابتلا به پره اکلامپسی (مادر، خواهر، مادر بزرگ،
  خاله، عمه)
• چاقی (اندکس جرم بدن 30 یا بیشتر)
• حاملگی دو قلو یا چند قلو
• سن کمتر از 20 سال یا بیشتر از 40 سال

درمان پره اکلامپسی

درمان پره اکلامپسی به شدت بیماری، زمان گذشته از شروع حاملگی، و
وضعیت جنین بستگی دارد. بیمار احتمال دارد حداقل برای ارزیابی اولیه و شاید برای
بقیه حاملگی در بیمارستان بستری شود. علاوه بر اندازه گیری فشار خون و آزمایش
ادرار، آزمایشات خون دیگری ممکن است برای ارزیابی شدت بیماری انجام شود. برای
ارزیابی رشد و وضعیت جنین سونوگرافی، بیوفیزیکال پروفایل، و
Non-Stress Test نیز انجام می شود.

در صورتیکه بیمار پره اکلامپسی خفیف داشته باشد و در هفته 37 حاملگی
یا بعد از آن باشد روند زایمان بوسیله دارو به بیمار القاء می شود (بویژه اگر گردن
رحم شروع به اتساع کرده باشد). در صورتیکه علائم دال بر این باشند که جنین ممکن است
زایمان طبیعی را تحمل نکند بیمار سزارین خواهد شد.

در صورتیکه بیمار زیر هفته 37 حاملگی باشد و بیماری خفیف بوده و وضعیت
بیمار به نظر پایدار برسد و نیز وضعیت جنین خوب باشد ادامه حاملگی امکان پذیر است.
در چنین وضعیتی، بیمار ممکن است به خانه فرستاده شده و توصیه به استراحت شود و یا
برای استراحت بیشتر و تحت نظر قرار گرفتن در بیمارستان بستری شود. هر چند مطالعات
نشان نداده اند که استراحت مطلق سبب بهتر شدن وضعیت مادر و جنین می شود ولی به هر
حال فشار خون در وضعیت استراحت پایین تر است. به همین دلیل، بیشتر پزشکان محدودیت
فعالیت و استراحت را توصیه می کنند. (استراحت مطلق احتمالاً بدلیل اینکه ممکن است
خطر انعقاد خون را افزایش دهد کمک کننده نیست.)

بیمار چه در خانه باشد چه در بیمارستان، تا آخر دوره حاملگی تحت نظر
قرار می گیرد. در صورتیکه بیمار در خانه استراحت کند به این معنی است که باید مرتب
جهت اندازه گیری فشار خون و آزمایش ادرار و همچنین سونوگرافی و
Non-Stress Test به پزشک معالج خود مراجعه کند. همچنین باید روزانه تعداد
دفعات ضربه زدن جنین را گزارش کند. چنانچه در هر زمانی علائم نشان دهنده بدتر شدن
پره اکلامپسی و یا عدم رشد جنین باشند بیمار مجدداً در بیمارستان بستری شده و
احتمالاً باید هر چه زودتر کودک خود را بدنیا آورد.

در صورتیکه پره اکلامپسی شدید باشد بیمار قطعاً باید بقیه دوران
حاملگی را در بیمارستان بستری باشد. برای بیمار به منظور جلوگیری از تشنج احتمالی
سولفات منیزیم و در صورتیکه فشار خون خیلی بالا باشد داروهای ضد فشار خون تجویز می
شود. در صورتیکه حاملگی در هفته 34 یا بیشتر باشد زایمان در بیمار القاء شده و یا
سزارین می شود. در صورتیکه سن حاملگی کمتر از 34 هفته باشد جهت کمک به تکامل سریع
تر ریه های کودک از داروهای کورتیکواستروئیدی (کورتون) استفاده می شود. در صورتیکه
اولین علامت از بدتر شدن پره اکلامپسی (شامل سندرم HELLP
یا اکلامپسی) دیده شود و یا رشد جنین متوقف شود صرف نظر از سن حاملگی القاء یا
سزارین انجام می گیرد.

بعد از بدنیا آمدن کودک، بیمار تا چند روز در بیمارستان تحت نظر قرار
گرفته و از نظر فشار خون و سایر عوارض کنترل می شود. بسیاری از موارد اکلامپسی یا
سندرم HELLP بعد از بدنیا آمدن نوزاد و معمولاً در 48
ساعت اول بعد از زایمان اتفاق می افتند. در بیشتر بیماران، بویژه مبتلایان به پره
اکلامپسی حفیف، فشار خون ظرف حدوداً یک روز پایین می آید. در موارد شدیدتر فشار خون
مدت بیشتری بالا می ماند. به این بیماران برای جلوگیری از تشنج تا 24 ساعت بعد از
زایمان از راه وریدی سولفات منیزیم داده می شود. این بیماران ممکن است مجبور باشند
تا مدتی از داروهای ضد فشار خون استفاده کنند.

پیشگیری

هیچ راه شناخته شده ای برای پیشگیری از پره اکلامپسی وجود ندارد، هر
چند در این زمینه تحقیقاتی در حال انجام است. بعضی مطالعات بدنبال این هستند که
شاید مصرف کلسیم بیشتر یا آسپیرین با دوز پایین بتواند در پیشگیری یا درمان پره
اکلامپسی کمک کننده باشد ولی نتایج این مطالعات چندان مثبت نبوده و بیشتر متخصصین
آنها را بصورت معمول برای زنانی که کمتر در خطر هستند توصیه نمی کنند. در یک مطالعه
کوچک نشان داده شد که زنانی که ویتامین های C و
E مصرف کرده بودند کمتر دچار پره اکلامپسی شده بودند. در
این زمینه مطالعات وسیعی در انگلستان و آمریکا در جریان است. تا زمانیکه راهی برای
پیشگیری از این عارضه پیدا شود بهترین کار مراجعه مرتب برای مراقبت های زمان
بارداری است.

تفاوت پره اکلامپسی با فشار خون حاملگی

بالا بودن فشار خون بعد از هفته 20 حاملگی بدون وجود پروتئین
در ادرار، "فشار خون حاملگی" (بالا بودن فشار خون ناشی از حاملگی) خوانده می شود. در
صورتیکه در مراحل بعد پروتئین در ادرار دیده شود تشخیص به پره اکلامپسی تغییر می
کند. این وضعیت تقریباً در یک چهارم زنانی که در ابتدا تشخیصشان فشار خون حاملگی
است دیده می شود.

احتمال برگشت فشار خون به حالت طبیعی بعد از بدنیا آوردن کودک زیاد
است. در صورتیکه فشار خون 3 ماه بعد از زایمان هنوز بالا باشد تشخیص، فشار خون
مزمن است. البته این بدان معنا نیست که عامل ایجاد فشار خون مزمن فشار خون حاملگی
بوده است بلکه احتمالاً بیمار از قبل به فشار خون مزمن مبتلا بوده و خود اطلاع
نداشته و در مراقبت های حاملگی بالا بودن فشار خون تشخیص داده شده است. حاملگی
معمولاً باعث کاهش فشار خون در اواخر سه ماهه اول و در طول سه ماهه دوم می شود و به
همین دلیل فشار خون مزمن ممکن است موقتاً مخفی شود. بنابراین اگر اولین مراجعه برای
مراقبت دوران حاملگی در اواخر سه ماهه اول یا بعد از آن باشد بالا بودن فشار خون
ممکن است تا سه ماهه سوم حاملگی تشخیص داده نشود.

دیابت حاملگی چیست؟

دیابت حاملگی نوعی دیابت است که زنان حامله به آن مبتلا می شوند. بین
2 تا 7 درصد زنان حامله دچار این نوع دیابت می شوند و به این دلیل این بیماری یکی
از شایعترین عوارض حاملگی است.

سیستم گوارش بیشتر غذای خورده شده را به نوعی قند به نام گلوکز می
شکند. گلوکز وارد خون شده و با کمک انسولین (هورمونی که از لوزالمعده یا پانکراس
ترشح می شود) سوخت لازم برای سلول های بدن را فراهم می کند. در دیابت حاملگی هم
نظیر دیابت های تیپ 1 و 2 (که در افراد غیر حامله بروز می کند)، گلوکز به جای رفتن
به درون سلول ها و تبدیل شدن به انرژی در داخل خون باقی می ماند. اما چرا در حاملگی
چنین اتفاقی رخ می دهد؟

در طی حاملگی، هورمون ها استفاده از انسولین را برای بدن سخت می کنند
و از این رو لوزالمعده باید انسولین بیشتری تولید کند. در بیشتر زنان حامله این
مسئله مشکلی ایجاد نمی کند و پانکراس انسولین بیشتری ترشح می کند. ولی در صورتیکه
پانکراس نتواند به اندازه لازم انسولین ترشح کند و سطح گلوکز در خون بالا رود دیابت
حاملگی رخ می دهد.

بیشتر زنان مبتلا به دیابت حاملگی بعد از تولد کودک بهبود می یابند.
با این حال ابتلا به این بیماری احتمال ابتلا در حاملگی های بعدی و یا در آینده را
افزایش می دهد.

تأثیر دیابت بر روند حاملگی

امروزه بیشتر زنان مبتلا به دیابت حاملگی کودکان سالمی بدنیا می
آورند. پزشک معالج بیمار را تحت نظر گرفته و قند خون با استفاده از رژیم درمانی و
ورزش و در صورت لزوم تزریق انسولین در حد طبیعی نگه داشته می شود. اما در صورتیکه
دیابت بخوبی کنترل نشود می تواند عواقبی جدی برای مادر و کودک به همراه داشته باشد.

در بیشتر زنان حامله مهمترین نگرانی این است که قند خون بالا سبب بالا
رفتن قند خون جنین می شود. در نتیجه، لوزالمعده جنین باید برای سوزاندن گلوکز اضافی
انسولین بیشتری ترشح کند. مجموعه این اتفاقات سبب می شود بدن جنین چربی بیشتری
تولید کرده و وزن جنین بویژه در بالا تنه افزایش یابد.

افزایش وزن در بالا تنه جنین منجر به وضعیتی به نام ماکروزومی می شود.
کودک ماکروزوم ممکن است خیلی بزرگ باشد بطوریکه در زایمان طبیعی نتواند از کانال
زایمانی خارج شود. یا سر کودک در هنگام زایمان وارد کانال شود ولی شانه هایش گیر
کند. در این وضعیت که "دیستوشی شانه" خوانده می شود پزشک باید برای خارج کردن جنین
از رحم از مانور های خاصی استفاده کند. زایمان طبیعی گاهی در این وضیعت منجر به
شکستگی استخوانی یا آسیب به اعصاب می شود که در هر دو حالت مشکل در 99% کودکان
متولد شده بدون بجای گذاشتن عوارض دائمی بهبود می یابد. (در بعضی موارد خیلی نادر
کودک ممکن است بدلیل نرسیدن اکسیژن کافی در حین زایمان دچار مشکلات مغزی گردد.)
مانور های انجام شده همچنین ممکن است سبب آسیب به ناحیه مهبلی مادر نیز شده و یا
نیازمند یک اپیزیوتومی بزرگتر باشد.

به دلیل این خطرات، در صورتیکه پزشک به بزرگ بودن جنین مشکوک باشد
ممکن است سزراین توصیه شود. خوشبختانه، در صورتیکه دیابت حاملگی کنترل شود، تنها در
درصد کمی از موارد جنین بیش از حد بزرگ می شود.

به فاصله کوتاهی پس از تولد، قند خون کودک ممکن است افت کند زیرا بدن
وی همچنان در حال تولید مقادیر اضافی انسولین است. به همین دلیل، بلافاصله در اتاق
زایمان، قند خون کودک با استفاده از خون گرفته شده از پاشنه پایش کنترل می شود. در
صورتیکه قند خون پایین باشد کودک باید در اسرع وقت چه با شیر مادر و چه با شیر خشک
و یا آب قند تغذیه شود. (در موارد شدید افت قند خون ممکن است گلوکز وریدی به کودک
داده شود.)

در این کودکان خطر ابتلا به یرقان نوزادی، پلی سیتمی (بالا بودن تعداد
گلبول های قرمز خون)، و هیپو کلسمی (پایین بودن کلسیم خون) نیز بیشتر است. در
صورتیکه دیابت حاملگی بخوبی کنترل نشود ممکن است بر عملکرد قلب جنین نیز تأثیر
بگذارد. بعضی مطالعات نشان داده اند که میان دیابت حاملگی شدید و افزایش خطر مرده
زایی در دو ماه آخر حاملگی رابطه وجود دارد. و در نهایت، دیابت حاملگی خطر ابتلابه
پره اکلامپسی را دو برابر می کند.

تحت نظر گرفتن جنین برای جلوگیری از عوارض دیابت حاملگی

بسته به شدت بیماری و اینکه مادر مشکلات دیگری در زمینه حاملگی دارد یا
خیر، پزشک معالج ممکن است جنین را با دقت بیشتری در دو یا سه ماه آخر حاملگی تحت
نظر بگیرد. پزشک به مادر آموزش خواهد داد که چگونه در سه ماهه سوم حاملگی تعداد
دفعات حرکت جنین را بشمارد و در صورت برخورد با کاهش تحرک جنین بلافاصله وی را مطلع
سازد.

در صورتیکه قند خون کنترل نشود و یا بقدری بالا باشد که نیاز به
انسولین وجود داشته باشد و یا مشکلات دیگری وجود داشته باشد، احتمال نیاز به کنترل
قلب جنین (nonstress test) یا سونوگرافی دوره ای در حدود
هفته 32 وجود دارد. (این نوع از سونوگرافی "بیوفیزیکال پروفایل" خوانده می شود.) در
صورتیکه قند خون بدون نیاز به تزریق انسولین در حد مجاز کنترل شود و بیمار مشکل
دیگری نداشته باشد ممکن است نیازی به این تست ها تا چند هفته آخر حاملگی یا زمان
زایمان وجود نداشته باشد.

پزشک معالج همچنین ممکن است حوالی هفته های 29 تا 33 یک سونوگرافی به
منظور اندازه گیری جنین و تخمین وزن او درخواست کند. در این زمان، اگر جنین بیش از
حد بزرگ باشد ممکن است انسولین تجویز شود. در صورتیکه پزشک به بزرگ بودن جنین مشکوک
باشد ممکن است سونوگرافی دیگری در نزدیکی زمان زایمان انجام دهد، هرچند سونوگرافی
در اواخر حاملگی چندان در تخمین اندازه جنین دقیق نیست. بسته به شرایط، ممکن است
زایمان قبل از موعد مقرر القاء شود یا سزارین انجام گردد.

توجه: اگر دیابت حاملگی در نیمه اول دوران حاملگی تشخیص داده شود
احتمال اینکه بیمار از قبل از حاملگی دچار دیابت بوده ولی تشخیص داده نشده است
بیشتر است. در این موارد، پزشک ممکن است یک اکوکاردیوگرافی از قلب جنین درخواست
کند زیرا خطر نواقص زایمانی بویژه ناهنجاری های قلبی در مواردی که قند خون در طی 8
هفته اول حاملگی بالا باشد (زمانی که بدن جنین در حال شکل گرفتن است) بیشتر است.

تشخیص دیابت حاملگی

مادر ممکن است متوجه شود که نسبت به شرایط معمول بیشتر تشنه، گرسنه و
خسته می شود و یا دچار تکرر ادرار شده است ولی اینها همگی علائم شایعی در زمان
حاملگی هستند و طبیعی تلقی می شوند. واقعیت این است که دیابت حاملگی اغلب بدون
علامت است. به همین دلیل است که تقریباً در تمام زنان حامله بین هفته های 24 و 28
قند خون اندازه گیری می شود.

با این حال، در صورتیکه خطر ابتلا به دیابت در مادر بیشتر باشد و یا
علائمی از آن را داشته باشد (نظیر وجود قند در ادرار ) اندازه گیری قند خون در
اولین ویزیت زمان حاملگی و بعد از آن در صورتیکه نتیجه آزمایش اول منفی باشد بین
هفته های 24 و 28 انجام می شود. مثبت بودن آزمایش قند خون دلیل بر ابتلا به دیابت
حاملگی نیست ولی بیمار باید برای تشخیص قطعی مجدداً مورد آزمایش قرار گیرد.

چه عواملی خطر ابتلا به دیابت حاملگی را افزایش می دهند؟

طبق نظر انجمن دیابت آمریکا عوامل زیر خطر ابتلا به دیابت حاملگی را
افزایش داده و قند خون در این موارد باید زودتر اندازه گیری شود:

• چاقی (اندکس توده بدن - body mass index بالای 30)
• سابقه ابتلا به دیابت حاملگی در حاملگی های قبلی
• سابقه خانوادگی دیابت

بعضی پزشکان عوامل زیر را نیز به لیست بالا اضافه می کنند:

• وجود قند در ادرار (آزمایش ادرار در تمامی ویزیت های زمان حاملگی انجام می
  شود)
• سابقه بدنیا آوردن نوزاد بزرگ (بعضی 4 کیلوگرم و بعضی 4 کیلو و 400 گرم را
  مرز در نظر می گیرند)
• مرده زایی بدون دلیل
• سابقه بدنیا آوردن کودک دچار نواقص زایمانی
• بالا بودن فشار خون

توجه داشته باشید که بسیاری از زنانی که به دیابت حاملگی مبتلا می
شوند هیچیک از این فاکتور ها را ندارند. به همین دلیل است که بیشتر پزشکان اندازه
گیری قند خود را برای تمام بیمارنشان در هفته های 24 تا 28 بصورت روتین درخواست می
کنند. از سوی دیگر، در درصد کمی از زنان حامله ممکن است احتمال ابتلا بقدری کم باشد
که اصلاً نیازی به آزمایش نداشته باشند. خصوصیات این زنان عبارتند از:

• سن کمتر از 25 سال
• وزن منتاسب
• نبود سابقه خانوادگی دیابت
• نبود سابقه بالا بودن قند خون
• نبود سابقه بدنیا آوردن کودک بزرگ یا هر گونه عوارض دیگری که معمولاً همراه
  دیابت حاملگی دیده می شود

درمان دیابت حاملگی

درمان دیابت حاملگی به شدت بیماری بستگی دارد. بیمار باید قند خود را
با استفاده از دستگاه های خانگی کنترل قند خون و یا نوار های حساس به قند خون کنترل
کند. رژیم غذایی برنامه ریزی شده می تواند کمک کننده باشد.

در رژیم غذایی، باید تعادل صحیحی میان پروتئین، چربی و کربوهیدرات
وجود داشته باشد. همچنین ویتامین های لازم، مواد معدنی و کالری لازم باید تأمین
شود. از مصرف مواد شیرین باید پرهیز کرد و یا مصرف آنها را به حداقل رساند. همچنین
پرهیز از حذف وعده های غذایی، بویژه صبحانه، بر ثابت نگه داشتن قند خون مؤثر است.

رعایت رژیم غذایی ممکن است در ابتدا کمی نگران کننده باشد ولی اگر به
آن عادت کنید دیگر چندان سخت نیست. همچنین مادر نباید خود را تحت رژیم غذایی خاص یا
محدود کننده بداند. اصول حاکم بر رژیم غذایی دیابتی برای همه افراد مفید است
بنابراین اگر دیگر اعضاء خانواده هم این رژیم غذایی را رعایت کنند فرصتی فراهم شده
است تا همه از یک تغذیه سالم تر بهره مند شوند.

مطالعات نشان می دهند که ورزش سبک هم به بهبود توانایی بدن در سوزاندن
گلوکز کمک کرده و سبب کاهش قند خون می شود. 30 دقیقه فعالیت هوازی در روز، نظیر
پیاده روی یا شنا، برای بسیاری از زنان مبتلا به دیابت حاملگی سودمند است. ورزش
شدید برای همه توصیه نمی شود، بنابر این برای آگاهی از میزان فعالیت ورزشی مناسب و
مفید بهتر است با پزشک مشورت شود.

در صورتیکه قند خون با رژیم غذایی و ورزش کنترل نشود پزشک ممکن است
انسولین تزریقی نیز تجویز کند. حدود 15 درصد زنان مبتلا به دیابت حاملگی به انسولین
نیاز پیدا می کنند. اخیراً بعضی پزشکان به جای انسولین، داروهای خوراکی نظیر قرص
های گلیبنکلامید یا متفورمین تجویز می کنند ولی هنوز در مورد مؤثر بودن این داروها
تردیدهایی وجود دارد.

آیا دیابت بعد از زایمان هم باقی می ماند؟

احتمالاً نه. فقط درصد کمی از زنان مبتلا به دیابت حاملگی بعد از
زایمان دیابتیک باقی می مانند و به عقیده محققین بیشتر این زنان قبل از حاملگی دچار
دیابت تشخیص داده نشده بوده اند. برای اطمینان، باید حدود 6 تا 12 هفته پس از
زایمان قند خون اندازه گیری شود. این آزمایش باید ناشتا انجام شود (مثل بسیاری از
آزمایشات خون بیمار باید حداقل 12 تا 14 ساعت چیزی نخورد. به عبارت دیگر شام زود
صرف شود و صبحانه هم خورده نشود).

آیا ابتلا به دیابت حاملگی خطر ابتلا به دیابت را در آینده افزایش می
دهد؟

بله. حدود دو سوم زنان مبتلا به دیابت حاملگی در حاملگی های بعدی نیز
به این عارضه مبتلا می شوند. تعداد کمی از مطالعات نشان داده اند که حدود 50% زنانی
که به دیابت حاملگی مبتلا می شوند طی 5 سال اول بعد از زایمان دچار دیابت تیپ 2 می
شوند. وجود شرایط زیر خطر ابتلا را افزایش می دهد:

• چاقی
• قند خون بسیار بالا در دوران حاملگی (بویژه اگر بیمار به انسولین نیاز پیدا
  کرده باشد)
• تشخیص دیابت در اوایل حاملگی
• مقادیر مرزی قند خون در آزمایشات بعد از زایمان (قند بالا ولی نه به اندازه
  ای که تشخیص دیابت داده شود)

پزشک معالج به بیمار توصیه خواهد کرد که چند وقت یک بار باید آزمایش
قند خون بدهد. این زمان در صورتیکه آزمایشات بعد از زایمان طبیعی باشند معمولاً هر
یک تا سه سال است. پایین نگه داشتن وزن، رژیم غذایی سالم، و ورزش می توانند بسیار
کمک کننده باشند. همچنین ممکن است لازم باشد بیمار از مصرف قرص های ضد بارداری که
فقط پروژستین دارند خودداری کند. در زنانی که به تازگی دیابت حاملگی داشته اند، خطر
ابتلا به دیابت حاملگی تیپ 2 افزایش می یابد.

در کودک نیز احتمال چاقی در سنین کودکی یا بزرگسالی و نیز ابتلا به
دیابت افزایش می یابد. کمک به کودک برای داشتن یک تغذیه خوب، نگه داشتن وزن در حد
مناسب، و تحرک فیزیکی کافی بسیار مهم است. در صورت ابتلا به دیابت حاملگی این مسئله
را حتماً به متخصص کودکانی که کودک خود را پیش او می برید اطلاع دهید.

بارداری خارج رحمی چیست؟

اگر تخمک لقاح یافته در هر جای دیگری غیر از داخل رحم جایگزین شود، بارداری
نابجا یا خارج از رحم اتفاق می افتد. حدود 50 درصد حاملگی ها به اینصورت پایان می
یابند.

در حالت عادی بعد از اینکه تخمک بارور می شود به حرکت خود که از تخمدان شروع شده
بود ادامه می دهد تا از لوله به رحم برسد و بر روی دیواره حفره رحمی جایگزین شود.
اگر به دلایل مختلف مثل تنگی لوله های رحمی بر اثر چسبندگی ناشی از عفونت یا جراحی
های شکمی این حرکت متوقف شود، تخم لقاح یافته ممکن است در محل تنگی لانه گزینی کرده
و به رشد خود ادامه دهد. از آنجا که اکثر بارداریهای خارج رحمی در یکی از لوله های
رحم رخ می دهند آنرا بارداری لوله ای نیز می نامند. با احتمال بسیار کم ممکن است
بارداری خارج رحمی در محلهای دیگری نیز دیده شود. سایر مکان های احتمالی جایگزینی
عبارتند از : تخمدان، دهانه رحم و یا بخش های دیگر شکم، در موارد نادر همراه با یک
بارداری رحمی یک تخم دیگر نیز در جایی خارج از رحم جایگزین می شود؛ البته این اتفاق
در IVF که تخمکها بطور مصنوعی لقاح یافته و به داخل رحم تزریق می شوند دیده می شود.

هیچ راهی برای جابجایی محل تخم و انتقال و کاشتن آن در رحم وجود ندارد بنابراین
تنها راه درمان ختم حاملگی است. اگر بارداری خارج رحمی به موقع تشخیص داده نشود و
مورد درمان قرار نگیرد، با رشد سلولی و بزرگ شدن جنین احتمال پارگی لوله های رحمی
وجود دارد. این واقعه با درد شدید و خونریزی همراه است و یک اورژانس پزشکی محسوب می
شود. متاسفانه در چنین حالتی آسیب جدی یا از دست دادن کامل لوله رحمی اتفاق می
افتد. در این شرایط اگر درمان سریع مقدور نباشد خونریزی شدید داخلی حتی منجر به مرگ
نیز خواهد شد.

چه عواملی می تواند خطر بارداری خارج رحمی را افزایش دهد؟

بارداری خارج رحمی در هر خانم در دوره فعالیت جنسی ممکن است رخ دهد، اما بعضی
شرایط احتمال وقوع آنرا افزایش می دهد.

در 10 سال گذشته، تعداد بارداری های خارج رحمی تقریبا سه برابر شده است و اگر
شما شرایط زیر را داشته باشید این احتمال بالا می رود:

•  بارداری بعد از بستن لوله ها (یک جراحی برای جلوگیری از باردرای
  دائم)
•  انجام هر نوع عمل جراحی در ناحیه لگن. بخصوص اگر بعد از بستن
  لوله های رحمی با انجام یک جراحی دیگر اقدام به باز کردن آنها کرده باشید این خطر
  بسیار زیاد است. با این حال بعد از جراحی های کیست تخمدان و فیبروم، برداشتن
  آپاندیس، یا حتی سزارین قبلی این احتمال بالا می رود.
•  سابقه بارداری خارج رحمی
•  اگر مادر شما حین بارداری شما داروی دی اتیل استیل بسترول یا
  DES مصرف کرده باشد.
•  اگر در حین داشتن IUD باردار شده باشید. معمولا IUD یک روش خوب
  جلوگیری از بارداری است و تا 99 درصد مانع از بارداری می شود. نکته مهم این است که
  اثر جلوگیری آن در بارداری های داخل رحمی است. بنابراین وجود IUD باعث بارداری خارج
  رحمی نمی شود بلکه اگر قرار باشد بارداری خارج رحمی اتفاق بیافتد به احتمال کمتری
  از یک بارداری طبیعی می تواند از آن جلوگیری کند.
•  آسیب دیدگی لوله ها ناشی از ابتلا به عفونتهایی که می توانند
  موجب التهاب و عفونت لگن یا PID شوند. بیماریهای مقاربتی بخصوص عفونت با کلامیدیا
  و بیماری سوزاک حتی اگر علائم واضحی برای شما نداشته باشند ممکن است سبب درگیری
  لوله ها شوند.
•  اگر قبلا تشخیص ناباروری برای شما داده شده و یا درمان شده اید.
  از آنجا که برخی از ناباروری ها به علت اختلال در لوله های رحم رخ می دهند، در
  اینصورت شما نسبت به افراد عادی احتمال بیشتری برای بارداری خارج رحمی دارید.
•  احتمال وقوع بارداری خارج رحمی در خانمهای مسن تر بیشتر است.
  برخی مطالعات نشان می دهد که کشیدن سیگار و استفاده مرتب از دوش واژینال نیز این
  خطر را افزایش می دهند.

با دیدن چه علائمی باید به بارداری خارج رحمی شک کرد؟

علائم بارداری خارج رحمی معمولا در هفته های 6 و 7 حاملگی توسط خانمهای باردار
کشف می شوند، اگر چه برخی نیز این علائم را حدود هفته چهارم دارند. در گروهی نیز
بارداری خارج رحمی تا قبل از اینکه سونوگرافی سه ماهه اول بارداری انجام شود تشخیص
داده نمی شود.

علائم ممکن است از فردی به فرد دیگر تفاوت داشته باشد و این بستگی به محل قرار
گیری تخم نیز دارد. بهترین حالت این است که بارداری خارج رحمی در مراحل اولیه و با
کمترین علائم تشخیص داده شود تا از خطر پارگی لوله و خونریزی شدید جلوگیری بعمل
آید. با این حال گاهی علائمی واضحی وجود ندارد. در بارداری خارج رحمی معمولا تستهای
خانگی حاملگی مثبت نمی شوند، بنابراین اگر ظن قوی به حاملگی دارید و حتی بعد از
تاخیر در پریود تست شما مثبت نشده است بهتر است برای انجام بررسی به پزشک مراجعه
کنید.

اگر هر یک از علایم زیر را بخصوص در 12 هفته اول بارداری مشاهده کردید فورا با
پزشک خود تماس بگیرید:

• درد یا گرفتگی در ناحیه شکم یا لگن. معمولا درد ناگهانی، ثابت و شدید است اما
  ممکن است در اوائل بصورت گهگاه و متوسط باشد. ممکن است درد را فقط در یک سمت از
  شکم احساس کنید و نیز می تواند به قسمتهای دیگر هم کشیده شود. احتمالا تهوع و
  استفراغ نیز به همراه دارد.
• درد بخش تحتانی شکم به هنگام لمس یا زمانی که سرفه می کنید یا در حین حرکات
  روده ها و اجابت مزاج.
• خونریزی یا لکه بینی قهوه ای. ممکن است فکر کنید که پریود شده اید بخصوص اگر
  انتظار بارداری نداشته باشید. خونریزی ممکن است بصورت مداوم یا منقطع باشد.
  
• درد شانه در یک سمت بخصوص وقتی که دراز می کشید بدلیل پاره شدن لوله و تحریک
  صفاق در ناحیه ای بین سینه و شکم رخ می دهد. این علامت برای اقدام در جهت
  درخواست درمان سریع پزشکی بسیار مهم است.
• اگر لوله رحم پاره شود ممکن است ضعف، گیجی یا غش کردن بدلیل از دست دادن خون و
  شوک نیز رخ دهد.

بارداری خارج رحمی چطور تشخیص داده می شود؟

از آنجا که امکان وجود بسیاری از علایم فوق در یک بارداری طبیعی نیز هست، تشخیص
بارداری خارج رحمی برای پزشک آسان نیست. بنابراین از روشهای زیر در تشخیص آن کمک
گرفته می شود:

آزمایش خون و اندازه گیری مقدار HCG در خون. در یک بارداری طبیعی مقدار
گنادوتروپین جفتی انسانی HCGبه سرعت افزایش می یابد و اگر سطح HCG آن طور که
انتظار می رود افزایش نیابد، به وجود نوعی بارداری غیر طبیعی مشکوک می شویم. در
صورت وجود بارداری خارج رحمی، ممکن است سطح HCG افزایش یابد ولی در سونوگرافی، هیچ
نشانه ای مبنی بر بارداری درون رحم دیده نمی شود.

معاینه داخلی از طریق واژن. احتمالا دهانه رحم بسیار دردناک بوده و ممکن است در
معاینه توده ای در ناحیه لوله ها و خارج از رحم لمس شود.

سونوگرافی. سونوگرافی راه خوبی برای تشخیص بارداری خارج رحمی است. ممکن است با
سونوگرافی بتوان بارداری لوله ای را درون لوله فالوپ مشاهده کرد. پزشک ممکن است
بدلیل پارگی لوله یا خونریزی، مقداری خون در حفره شکم ببینید و یا توده ای در ناحیه
لوله فالوپ یا تخمدان قابل مشاهده باشد.

ممکن است حتی با نجام آزمایشات فوق تشخیص قطعی امکانپذیر نباشد. گاهی در سقط نیز
علائمی مشابه دیده می شود. بنابراین ممکن است پزشک فرد را تحت نظر بگیرد یا درخواست
لاپاروسکوپی نماید. با استفاده از لاپاروسکوپی، بهتر می توان بارداری خارج رحمی را
تشخیص داد. برش های بسیار کوچکی در ناحیه ناف و بخش تحتانی شکم ایجاد می شود و پزشک
داخل شکم و اعضای لگنی را با وسیله کوچکی به نام لاپاروسکوپ مشاهده می کند. با این
روش می توان محل بارداری خارج رحمی را پیدا نمود.

بارداری خارج رحمی چطور درمان می شود؟

روش درمان به زمان تشخیص و اینکه تشخیص چقدر قطعی باشد و همچنین به اندازه جنین
و تکنیکهای در دسترس بستگی دارد و هدف پزشک خارج کردن جنین و حفظ توانایی باروری
است.

اگر بارداری به وضوح در خارج از رحم بوده و اندازه جنین هنوز کوچک باشد شاید
بتوان از درمان دارویی استفاده کرد. درمان غیر جراحی یک بارداری خارج رحمی بدون
پارگی، استفاده از نوعی داروی ضد سرطان به نام متوترکسات است که به صورت تزریق داخل
وریدی در بیمارستان یا درمانگاه بیماران سرپایی، تجویز می شود. متوترکسات ترکیبی
است که باعث مسموم شدن سلول ها و خاتمه بارداری می شود. در صورتی که سطح HCG پس از
این روش درمانی کاهش یابد، نشانه به پایان رسیدن بارداری است و پس از آن علایم نیز
بهبود می یابندبا این حال ممکن است بعد از استفاده از دارو نیز نهایتا نیاز به
جراحی وجود داشته باشد.

اگر وضعیت مادر خوب بوده و جنین نیز هنوز خیلی بزرگ نشده باشد که آسیب به لوله
های رحمی وارد کرده باشد می توان از جراحی لاپاروسکوپی نیز برای خارج کردن آن
استفاده کرد. همانطور که در بالا توضیح داده شد با استفاده از یک دوربین بسیار کوچک
داخل لگن مشاهده شده و جراحی نیز با لوازم بسیار ریز و دقیق انجام می شود. این عمل
با بی حسی موضعی انجام می شود و نقاهت آن کمتر از یک هفته خواهد بود. البته نیاز به
تجهیزات و پزشک متخصص کاملا ورزیده در استفاده از این روش دارد.

در صورتی که افزایش سن بارداری و سایز جنین منجر به آسیب جدی در ناحیه شده و یا
خونریزی شروع شده باشد بهترین روش جراحی با بیهوشی و باز کردن شکم است تا جنین و
کلیه نسوج آسیب دیده خارج شود. ممکن است در شرایطی بتوان لوله رحم را ترمیم کرد اما
گاهی لازم است کل یک لوله خارج شود و این مساله روی توانایی باروری در آینده
تاثیرگذار خواهد بود. دوره نقاهت در جراحی شکمی حدود 6 هفته خواهد بود.

بنابراین بهتر است سعی شود که پیش از پارگی و تخریب لوله، بارداری لوله ای تشخیص
داده شود. با تشخیص زود هنگام می توان مانع از بروز خونریزی داخلی بدلیل پارگی و
خونریزی لوله و احتمالا از دست دادن لوله رحمی شد. اغلب بارداری های خارج رحمی حدود
هفته های 6 تا 8 بارداری شناسایی می شوند. کلید تشخیص زود هنگام، توجه به علائم و
رابطه مناسب بین شما و پزشک و بحث در مورد وجود هر نوع علامت و شدت آن است.

آیا بعد از یک بارداری خارج رحمی می توان یک بارداری طبیعی و سالم را تجربه کرد؟

بله. هر چه زودتر بارداری خارج رحمی تشخیص داده و درمان شود صدمات کمتری به لوله
های رحم وارد شده و شانس یک حاملگی عادی را در آینده افزایش می دهد. حتی اگر خانمی
یکی از لوله هایش را از دست بدهد باز هم می تواند مادامی که یک لوله رحم سالم دارد
بطور عادی باردار شود. با این حال در آینده به محض آگاهی از بارداری باید به پزشک
خود اطلاع دهد تا سونوگرافی زودهنگام و بررسی های لازم انجام شود.

جای امیدواری است که اگر تحت شرایطی خانمی هر دو لوله رحم خود را از دست بدهد،
می تواند از روشهای درمان ناباروری مانند IVF برای قرار دادن تخمک لقاح یافته در
محل مناسب استفاده کند و دوران بارداری را بگذراند.

احتمال وقوع یک بارداری خارج رحمی دیگر چقدر است؟

بطور کلی این احتمال حدود 10 تا 15 درصد است، بسته به اینکه علت اولین بارداری
خارج رحمی چه بوده و از چه روش درمانی استفاده شده است. در واقع اگر دلیل اولیه شما
عفونت و انسداد لوله ای باشد ممکن است همان تاثیر را بر لوله رحم دیگر شما گذاشته
باشد و در این حالت ممکن است احتمال وقوع مجدد آن به 85 تا 90 درصد نیز برسد.

با غم از دست دادن و سوگ ناشی از این حادثه چه باید کرد؟

این تجربه ممکن است برای شما خیلی ناراحت کننده باشد، به هر حال شما یک بارداری
را از دست داده اید و این برایتان سخت است که بخواهید دوباره حامله شوید. بعلاوه
ممکن است تحت یک عمل جراحی قرار گرفته باشید و در دوران نقاهت آن بسر می برید و
تغیرات هورمونی سریع نیز ممکن است حالت کلافگی و افسردگی در شما ایجاد کرده باشد.
بنابراین بهتر است قبل از اینکه بخواهید دوباره باردار شوید فرصت کافی به خود بدهید
تا از نظر جسمی و بخصوص از نظر عاطفی به وضعیت مطلوبی برسید. بسیاری از متخصصین
توصیه می کنند که حداقل 3 ماه صبر کنید تا بدن شما شرایط سلامتی را بدست آورده
باشد. (به یاد داشته باشید که ریسک بارداری خارج رحمی مجدد حتی بعد از این 3 ماه
کاهش نمی یابد و به عواملی بستگی دارد که قبلا به آن اشاره شد.) به هر حال ممکن است
شما برای بارداری بعدی بسیار مشتاق باشید و یا برعکس وحشت زده و محتاط شوید.

در عین حال همسر شما نیز ممکن است غمگین باشد و احساس درماندگی کند و در این
شرایط نداند که چطور باید عواطف خود را بیان کرده و از شما نیز حمایت کند. این
واقعه ممکن است زندگی مشترک شما را تحت فشار قرار دهد و از سوی دیگر ممکن است
بتوانید از این فرصت برای نزدیکتر شدن به هم استفاده کنید؛ بیشتر در مورد احساسات و
نگرانیهایتان و آنچه فکر می کنید با یکدیگر صحبت کنید. خیلی خوب است اگر به یک
مشاور روانشناسی یا روانپزشک برای کمک در تسریع بهبودی از این سوگ مراجعه کنید.

افزایش فشار خون در دوران بارداری چیست؟

اگر بعد از هفته بیستم بارداری دچار افزایش فشار خون شدید ولی پروتئین در ادرار
وجود نداشت تشخیص عبارتست از "افزایش فشار خون بارداری" که گاهی به نام "افزایش
فشار خون به علت بارداری" خوانده می شود.

خانم هایـی که بـعد از طـی نیمه اول بـارداری دچار افزایـش فشار خون می شوند و
در ادرار پروتئین دارند دچار اختلال پیچیده ای هستند که پره کلاپسی نامیده می شود.
کسانیکه قبل از بارداری دچار فشار خون هستند و یا قبل از هفته بیستم بارداری به
آن مبتلا می شوند دچار اختلالی هستند که فشار خون مزمن نامیده می شود.

معمولاً افزایش فشار خون عبارتست از فشار برابر با 90/140 یا بیشتر حتی اگر یکی
از این دو عدد افزایش یابد. این اختلال معمولاً هیچ علامت قابل توجهی ندارد مگر
آنکه خیلی بالا رود.

افزایش فشار خون بارداری چه تأثیری بر سلامت من و کودک من دارد؟

این امر بستگی به آن دارد که هنگام ابتلا به افزایش فشار خون چند ماه از بارداری
گذشته است و فشار خون به چه میزان بالا می رود. هر چه فشار خون بالاتر باشد و هر چه
زودتر شروع شود خطر بیشتر است. خوشبختانه کثر خانم هایی که دچار افزایش فشار خون
در دوران بارداری میشوند، به نوع خفیف آن مبتلا می گردند و تا نزدیک به اواخر دوران
بارداری یعنی هفته 37 این مشکل بوجود نمی آید. اگر شما نیز در این گروه قرار دارید،
هنوز هم کمی خطر وجود دارد و ممکن است پزشک شما زایمان را القا کند و یا با سزارین
جنین را بدنیا آورد ولی به غیر از آن شما و نوزادتان در معرض خطری بیش از آنچه با
یک فشار خون طبیعی وجود دارد، نیستید.

با این حال از هر 4 خانم مبتلا به افزایش فشار خون یک نفر در دوران بارداری،
زایمان و یا بلافاصله بعد از آن مبتلا به پره کلاپسی می شود. خطر ایجاد پره
کلامپسی در شرایطی که افزایش فشار خون قبل از هفته 30 ایجاد شده باشد دو برابر
است. ابتلا به افزایش فشار خون بارداری خطرات دیگری نیز بدنبال دارد از قبیل: عقب
افتادن رشد در داخل رحم، زایمان زودرس، پاره شدن جفت، و مرده زایی. به همین دلیل
پزشک یا ماما از شما و جنین مراقبت کامل بعمل خواهد آورد.

چگونه میتوان افزایش فشار خون بارداری را کنترل کرد؟

از آنجائیکه پرفشاری خون بر گردش خون جفت تأثیر می گذارد، هنگام تشخیص چنین
علامتی پزشک یا ماما درخواست سونوگرافی می کند تا از رشد کافی جنین و میزان کافی
مایع آمنیوتیک اطمینان حاصل کند. ممکن است یک سری آزمایشات بیو فیزیکی (BBP) نیز
برای شما درخواست شود تا از سلامت جنین اطمینان حاصل گردد و در بعضی از موارد خاص
درخواست سونوگرافی با داپلر می شود تا جریان خون جنین کنترل گردد. پزشک یا ماما
ممکن است یک سری آزمایشات خون نیز درخواست کند و از شما بخواهد که ادرار 24 ساعته
خود را جمع آوری کنید تا از نظر وجود پروتئین بررسی شود. (این آزمایش از آزمایش
ادرار با نوارهای مخصوصی که هنگام مراجعه برای مراقبت های دوران بارداری انجام می
شود، دقیق تر است). این آزمایشات به پزشک کمک می کند تا در صورت وجود پره کلاپسی
آنرا تشخیص دهد و هر نوع تغییر دیگر در وضعیت شما را در آینده تحت نظر قرار دهد.
علاوه بر این ارزیابی اولیه، رسیدگی به افزایش فشار خون بستگی به میزان فشار خون و
وضعیت جنین و نیز میزانی که از بارداری شما گذشته است، خواهد داشت.

افزایش خفیف فشار خون

اگر در هفته 37 بارداری یا دیرتر به افزایش مختصر فشار خون مبتلا شده‌اید،
احتمالاً پزشک زایمان شما را القا خواهد کرد (و یا در صورتیکه جنین نتواند مراحل
زایمان را تحمل کند و یا به علل دیگری زایمان طبیعی برای شما غیر ممکن باشد، جنین
را با سزارین بدنیا خواهد آورد). اگر هنوز به هفت? 37 بارداری نرسیده‌اید ولی
افزایش فشار خون خفیف است، ممکن است به مدت چند هفته بستری شوید تا تحت نظر قرار
گیرید. پس از آن اگر وضع شما و جنین مناسب بود ممکن است مرخص شوید تا زندگی روزمره
را از سر گیرید و یا تا حدی در منزل در حال استراحت مطلق باشید.

‍ باید فواصل معاینات را کوتاهتر کنید تا فشارخون، وجود پروتئین در ادرار و هر
گونه تغییر در وضع شما زود به زود کنترل شود. می‌توان وضع جنین را با اندازه‌گیری
هفتگی و یا هر دو هفته یکبار BPP و تست‌های non stress از نزدیک کنترل کرد.
با انجام تقریباً هر سه هفته یکبار سونوگرافی نیز می‌توان رشد جنین را زیر نظر
داشت.

بعلاوه ممکن است پزشک یا ماما از شما بخواهد تا حرکات جنین را در هر روز
بشمارید. این روش برای کنترل سلامت جنین در فواصل معاینات پیش از زایمان بسیار عمل
مناسبی است. در صورتیکه متوجه شدید که تعداد حرکات کمتر از قبـل شده اسـت بلافاصـله
به پزشک خود اطـلاع دهیـد.

اگر علائم پره کلامپسی (ورم، افزایش ناگهانی وزن، سردرد مداوم یا شدید، تغییرات
دید، درد بالای شکم و یا حساسیت آن ناحیه و یا تهوع و استفراغ) و یا علائم پارگی
جفت (لکه بینی یا خونریزی از واژن یا درد و حساس شدن رحم در لمس) در شما ایجاد شود
باید فوراً مورد معاینه قرار گیرید. اگر شما یا جنین در معرض خطر جدی قرار گیرید
احتمالاً در بیمارستان بستری خواهید شد و هر چه زودتر باید جنین بدنیا آید.

افزایش شدید فشار خون

اگر فشارخون شما شدیداً افزایش یافته است (110/160 یا بیشتر) تحت درمان داروئی
قرار خواهید گرفت تا فشارخون پائین آید و تا زمانِِ تولدِ نوزاد بستری خواهید شد.
اگر در هفته 34 بارداری یا بعد از آن قرار داشته باشید، زایمان را القا خواهند کرد
و یا جنین را با سزارین بدنیا خواهند آورد. اگر هنوز به هفته 34 بارداری نرسیده‌اید
به شما کورتیکوستروئید تجویز خواهد شد تا تکامل ریه‌ها و سایر اعضای بدن جنین تسریع
گردد.

اگر وضعیت شما رو به وخامت می رود و یا وزن جنین اضافه نمی شود احتمالاً زایمان
القا خواهد شد و یا با کمک سزارین جنین بدنیا خواهد آمد، حتی اگر هنوز نارس باشد.
اگر زایمان فوری لازم نباشد شما را در بیمارستان بستری خواهند کرد تا هم خودتان و
هم جنین تحت نظر باشید و در عین حال جنین فرصت بیشتری برای تکامل خواهد داشت.

آیا بعد از زایمان فشارخون به حد طبیعی می‌رسد؟

بعد از زایمان فشارخون شما دقیقاً کنترل خواهد شد و پزشک یا ماما بدقت شما را از
نظر وخامت فشار خون و یا بروز پره کلامپسی تحت نظر خواهد گرفت. در صورتیکه علائم
پره کلامپسی را در خود مشاهده کردید، خواه در منزل هستید و یا در بیمارستان، حتماً
به او اطلاع دهید. به احتمال قوی یک هفته پس از زایمان فشارخون شما به حد طبیعی
می‌رسد.

با این حال، در بعضی از خانم‌ها فشارخون همچنان بالا باقی خواهد ماند. این بدان
معناست که شما احتمالاً همواره مبتلا به پرفشاری خون بوده‌اید ولی از آن بی خبر
بوده‌اید. بارداری معمولاً باعث می شود که فشارخون در پایان سه ماهه اول و در طول
سه ماهه دوم پائین رود؛ بنابراین فشار خون مزمن بطور موقت مخفی می شود. اگر قبل از
بارداری فشار خون خود را کنترل نکرده‌اید و اولین معاینه دوران بارداری در اواخر سه
ماهه اول صورت گرفته است ممکن است تا اواخر دوران بارداری متوجه افزایش فشارخون
نشوید.