پره اکلامپسی چیست؟

پره اکلامپسی اختلال پیچیده ای است که حدود 5 تا 8 درصد زنان حامله را
درگیر می کند. تشخیص پره اکلامپسی بر فشار خون بالا و وجود پروتئین در ادرار
(بطور طبیعی پروتئین در ادرار دیده نمی شود) بعد از هفته 20 حاملگی است. این اختلال
در بیشتر موارد بعد از هفته 37 حاملگی شروع می شود ولی در هر زمانی از  نیمه
دوم حاملگی و نیز در زمان زایمان و یا حتی بعد از زایمان (معمولا در 24 تا 48 ساعت
اول بعد از زایمان) ممکن است دیده شود. بروز این اختلال قبل از هفته 20 حاملگی نیز
در موارد نادری نظیر حاملگی مولار امکان دارد. پره اکلامپسی می تواند حفیف یا
شدید باشد و نیز پیشرفت آن ممکن است آهسته یا سریع باشد. تنها راه بهبود بیمار
زایمان است.

تأثیر پره اکلامپسی بر سلامت مادر و جنین

هر چه پره اکلامپسی شدید تر باشد و زودتر رخ دهد خطر آن برای مادر و
جنین بیشتر است. بیشتر زنانی که دچار پره اکلامپسی می شوند دچار نوع خفیف آن در
نزدیکی زمان زایمان می شوند و با مراقبت های مناسب خطری متوجه آنها یا جنینشان
نخواهد بود. ولی در موارد شدید، این بیماری می تواند قسمت های مختلف بدن را درگیر
کرده و مشکلاتی جدی و حتی خطر مرگ را برای بیمار به همراه داشته باشد. به همین دلیل
در صورتیکه پره اکلامپسی شدید بوده و یا بدتر شود بیمار باید زایمان زودرس داشته
باشد.

پره اکلامپسی باعت انقباض عروق و در نتیجه افزایش فشار خون و کاهش
جریان خون می شود. کاهش جریان خون، بسیاری از اندام ها نظیر کبد، کلیه ها و مغز را
تحت تأثیر قرار می دهد. کاهش جریان خون رحم می تواند سبب مشکلاتی نظیر کاهش رشد
جنین، کاهش مایع آمنیوتیک، و پارگی جفت شود. بعلاوه، در صورتیکه نیاز به زایمان
زودرس باشد جنین ممکن است نارس بدنیا بیاید.

تغییرات عروق خونی ناشی از پره اکلامپسی ممکن است سبب نشت مایع از
مویرگ ها شده و در نتیجه باعث تورم یا ادم شود. همچنین نشت مایع از عروق کوچک کلیه ها
سبب ورود پروتئین از جریان خون به ادرار می شود. (وجود مقادیر بسیار اندک پروتئین
در ادرار طبیعی است ولی اگر از آن بیشتر شود نشان دهنده مشکل است.)

در بعضی موارد نادر، پره اکلامپسی می تواند منجر به بروز حملاتی شود
که اکلامپسی خوانده می شود. در واقع پره اکلامپسی به این دلیل به این نام خوانده می
شود که می تواند زمینه ای برای بروز اکلامپسی باشد (پیشوند "پره" به معنای "پیش"
است). برای تمام زنانی که به پره اکلامپسی مبتلا هستند سولفات منیزیم بعنوان ضد
تشنج داده می شود. دلیل این مسئله این است که پیش بینی بروز تشنج بسیار مشکل است،
هر چند اغلب قبل از بروز تشنج علائمی نظیر سردرد شدید یا مستمر، تاری دید یا دیدن
نقاطی در میدان دید، یا درد شدید در قسمت های بالایی شکم دیده می شود.

حدود 20% زنان مبتلا به پره اکلامپسی شدید دچار وضعیتی بنام سندرم
HELLP خواهند شد. نام این سندرم از حروف اول Hemolisis (همولیز: شکسته شدن گلبول های قرمز
خون)، Elevated Liver enzymes (بالارفتن
آنزیم های کبدی)، و Low Plateletes (کاهش
تعداد پلاکت ها - سلول های خونی که وجود آنها برای انعقاد خون ضروری است) گرفته شده
است. وجود این بیماری خطر را برای مادر و جنین نسبت به پره اکلامپسی بیشتر می کند.
بیماران مبتلا به پره اکلامپسی مرتب از نظر علائم سندرم HELLP
آزمایش خون می شوند.

تشخیص

پره اکلامپسی بویژه در مراحل اولیه، اغلب علامت روشنی ندارد. بعلاوه،
بعضی از علائم پره اکلامپسی نظیر ورم و افزایش وزن ممکن است شبیه عوارض معمول
حاملگی باشند. بنابراین بیماری ممکن است قبل از اینکه در مراقبت های معمول حاملگی
که فشار خون و میزان پروتئین ادرار اندازه گیری می شود مشخص شود تشخیص داده نشود.
به همین دلیل مراجعه مرتب جهت مراقبت های حاملگی اهمیت دارد.

فشار خون سیستولیک بیشتر از 140 یا دیاستولیک بیشتر از 90
میلی متر جیوه فشار خون
بالا تلقی می شود. از آنجا که فشار خون در طول روز نوسان دارد برای اطمینان از بالا
بودن، فشار خون باید بیش از یک بار اندازه گیری شود. میزان پروتئین ادرار نیز نوسان
دارد بنابراین اگر پزشک بعد از اندازه گیری پروتئین ادرار در یک نوبت، به پره
اکلامپسی مشکوک باشد دستور آزمایش اندازه گیری پروتئین ادار 24 ساعته می دهد. در
این آزمایش بیمار ادرار 24 ساعت را جمع آوری کرده و آزمایشگاه میزان پروتئین را در
ادرار می سنجد.

پره اکلامپسی ممکن است بین زمان های مراجعه و بطور ناگهانی نیز اتفاق
بیفتد. بنابراین آگاهی از علائم احتمالی بسیار مهم است. در صورتیکه متوجه تورم در
صورت یا پف دور چشم شدید و یا تورم دستها بیشتر از مختصر بود و یا تورم زیاد یا
ناگهانی در پاها یا قوزک پا مشاهده کردید بلافاصله با پزشک معالج خود تماس بگیرید.
تورم بدلیل احتباس آب (که خود می تواند باعث افزایش وزن شود) رخ می دهد، بنابراین
اگر در عرض یک هفته افزایش وزنی بیش از 1.5 کیلوگرم
داشتید با پزشک خود تماس بگیرید. البته باید توجه داشت که تمام زنانی که به پره
اکلامپسی مبتلا می شوند تورم نخواهند داشت. پره اکلامپسی شدیدتر علائم دیگری را نیز
بدنبال خواهد داشت که عبارتند از:

• سردرد شدید یا مستمر
• تغییرات بینایی شامل دوبینی، تاری دید، دیدن نقاط شناور یا جرقه،
  حساسیت به نور، یا از دست دادن موقتی دید
• درد یا حساسیت شدید در قسمت بالای شکم
• تهوع و استفراغ

دلایل پره اکلامپسی

علی رغم تحقیقات وسیعی که انجام شده است، علت اصلی این بیماری هنوز
کاملا مشخص نیست. احتمال دارد که دلیل واحدی برای این بیماری وجود نداشته باشد.
خصوصیات ژنتیکی، بعضی بیماری های زمینه ای، چگونگی واکنش سیستم ایمنی بیمار به
حاملگی، و فاکتورهای دیگر ممکن است در این میان نقش داشته باشند. بیشتر پزشکان
بر
این باروند که بسیاری از موارد پره اکلامپسی در اوایل حاملگی و قبل از اینکه علائم
ظاهر شوند شروع می شوند.

یک نظریه این است که جفت به طرز مناسبی در دیواره رحم قرار نمی گیرد و
شریان های این منطقه به اندازه ای که باید متسع نمی شوند، در نتیجه خون کمتری به
جفت می رسد. در موارد دیگر، ابتلا به بیماری هایی نظیر فشار خون مزمن یا دیابت می
تواند سبب کاهش جریان خون جفت شود. این مسئله می تواند سبب ایجاد زنجیره پیچیده ای
از اتفاقات شود که عبارتند از انقباض عروق خونی (که سبب افزایش فشار خون می شود)،
تخریب دیواره رگ ها (که سبب تورم و دفع پروتئین از ادرار می شود) و تغییر در انعقاد
خون که خود می تواند سبب مشکلاتی دیگر شود.

آیا بالا بودن فشار خون قبل از حاملگی خطر ابتلا به پره اکلامپسی را
افزایش می دهد؟

بلی. در صورتیکه بیمار قبل از حاملگی یا در طی نیمه اول حالگی فشار
خون بالا داشته باشد مبتلا به فشار خون مزمن تلقی شده و باید از نظر فشار خون و
همچنین علائم پره اکلامپسی و نیز عوارض دیگر تحت نظر باشد. زنان مبتلا به فشار خون
مزمن که دچار پره اکلامپسی می شوند نسبت به زنانی که یکی از این دو عارضه را به
تنهایی دارند در معرض خطرات بیشتری قرار دارند.

چه مشکلات دیگری خطر ابتلا به پره اکلامپسی را افزایش می دهند؟

بروز پره اکلامپسی برای بار اول، در حاملگی اول شایع تر است. ابتلا به
پره اکلامپسی نیز احتمال بروز آن را در حاملگی های بعدی تشدید می کند. هر چه پره
اکلامپسی شدیدتر باشد و زودتر اتفاق بیفتد، خطر آن بیشتر است. در واقع، شروع پره
اکلامپسی قبل از هفته 30 حاملگی، خطر ابتلا مجدد را تا 40% افزایش می دهد. عوامل
خطر دیگر عبارتند از:

• فشار خون مزمن (همانطور که در بالا گفته شد)
• بعضی از اختلالات انعقادی، دیابت، بیماریهای کلیوی، یا بعضی
  بیماریهای اتوایمون نظیر لوپوس
• سابقه خانوادگی ابتلا به پره اکلامپسی (مادر، خواهر، مادر بزرگ،
  خاله، عمه)
• چاقی (اندکس جرم بدن 30 یا بیشتر)
• حاملگی دو قلو یا چند قلو
• سن کمتر از 20 سال یا بیشتر از 40 سال

درمان پره اکلامپسی

درمان پره اکلامپسی به شدت بیماری، زمان گذشته از شروع حاملگی، و
وضعیت جنین بستگی دارد. بیمار احتمال دارد حداقل برای ارزیابی اولیه و شاید برای
بقیه حاملگی در بیمارستان بستری شود. علاوه بر اندازه گیری فشار خون و آزمایش
ادرار، آزمایشات خون دیگری ممکن است برای ارزیابی شدت بیماری انجام شود. برای
ارزیابی رشد و وضعیت جنین سونوگرافی، بیوفیزیکال پروفایل، و
Non-Stress Test نیز انجام می شود.

در صورتیکه بیمار پره اکلامپسی خفیف داشته باشد و در هفته 37 حاملگی
یا بعد از آن باشد روند زایمان بوسیله دارو به بیمار القاء می شود (بویژه اگر گردن
رحم شروع به اتساع کرده باشد). در صورتیکه علائم دال بر این باشند که جنین ممکن است
زایمان طبیعی را تحمل نکند بیمار سزارین خواهد شد.

در صورتیکه بیمار زیر هفته 37 حاملگی باشد و بیماری خفیف بوده و وضعیت
بیمار به نظر پایدار برسد و نیز وضعیت جنین خوب باشد ادامه حاملگی امکان پذیر است.
در چنین وضعیتی، بیمار ممکن است به خانه فرستاده شده و توصیه به استراحت شود و یا
برای استراحت بیشتر و تحت نظر قرار گرفتن در بیمارستان بستری شود. هر چند مطالعات
نشان نداده اند که استراحت مطلق سبب بهتر شدن وضعیت مادر و جنین می شود ولی به هر
حال فشار خون در وضعیت استراحت پایین تر است. به همین دلیل، بیشتر پزشکان محدودیت
فعالیت و استراحت را توصیه می کنند. (استراحت مطلق احتمالاً بدلیل اینکه ممکن است
خطر انعقاد خون را افزایش دهد کمک کننده نیست.)

بیمار چه در خانه باشد چه در بیمارستان، تا آخر دوره حاملگی تحت نظر
قرار می گیرد. در صورتیکه بیمار در خانه استراحت کند به این معنی است که باید مرتب
جهت اندازه گیری فشار خون و آزمایش ادرار و همچنین سونوگرافی و
Non-Stress Test به پزشک معالج خود مراجعه کند. همچنین باید روزانه تعداد
دفعات ضربه زدن جنین را گزارش کند. چنانچه در هر زمانی علائم نشان دهنده بدتر شدن
پره اکلامپسی و یا عدم رشد جنین باشند بیمار مجدداً در بیمارستان بستری شده و
احتمالاً باید هر چه زودتر کودک خود را بدنیا آورد.

در صورتیکه پره اکلامپسی شدید باشد بیمار قطعاً باید بقیه دوران
حاملگی را در بیمارستان بستری باشد. برای بیمار به منظور جلوگیری از تشنج احتمالی
سولفات منیزیم و در صورتیکه فشار خون خیلی بالا باشد داروهای ضد فشار خون تجویز می
شود. در صورتیکه حاملگی در هفته 34 یا بیشتر باشد زایمان در بیمار القاء شده و یا
سزارین می شود. در صورتیکه سن حاملگی کمتر از 34 هفته باشد جهت کمک به تکامل سریع
تر ریه های کودک از داروهای کورتیکواستروئیدی (کورتون) استفاده می شود. در صورتیکه
اولین علامت از بدتر شدن پره اکلامپسی (شامل سندرم HELLP
یا اکلامپسی) دیده شود و یا رشد جنین متوقف شود صرف نظر از سن حاملگی القاء یا
سزارین انجام می گیرد.

بعد از بدنیا آمدن کودک، بیمار تا چند روز در بیمارستان تحت نظر قرار
گرفته و از نظر فشار خون و سایر عوارض کنترل می شود. بسیاری از موارد اکلامپسی یا
سندرم HELLP بعد از بدنیا آمدن نوزاد و معمولاً در 48
ساعت اول بعد از زایمان اتفاق می افتند. در بیشتر بیماران، بویژه مبتلایان به پره
اکلامپسی حفیف، فشار خون ظرف حدوداً یک روز پایین می آید. در موارد شدیدتر فشار خون
مدت بیشتری بالا می ماند. به این بیماران برای جلوگیری از تشنج تا 24 ساعت بعد از
زایمان از راه وریدی سولفات منیزیم داده می شود. این بیماران ممکن است مجبور باشند
تا مدتی از داروهای ضد فشار خون استفاده کنند.

پیشگیری

هیچ راه شناخته شده ای برای پیشگیری از پره اکلامپسی وجود ندارد، هر
چند در این زمینه تحقیقاتی در حال انجام است. بعضی مطالعات بدنبال این هستند که
شاید مصرف کلسیم بیشتر یا آسپیرین با دوز پایین بتواند در پیشگیری یا درمان پره
اکلامپسی کمک کننده باشد ولی نتایج این مطالعات چندان مثبت نبوده و بیشتر متخصصین
آنها را بصورت معمول برای زنانی که کمتر در خطر هستند توصیه نمی کنند. در یک مطالعه
کوچک نشان داده شد که زنانی که ویتامین های C و
E مصرف کرده بودند کمتر دچار پره اکلامپسی شده بودند. در
این زمینه مطالعات وسیعی در انگلستان و آمریکا در جریان است. تا زمانیکه راهی برای
پیشگیری از این عارضه پیدا شود بهترین کار مراجعه مرتب برای مراقبت های زمان
بارداری است.

تفاوت پره اکلامپسی با فشار خون حاملگی

بالا بودن فشار خون بعد از هفته 20 حاملگی بدون وجود پروتئین
در ادرار، "فشار خون حاملگی" (بالا بودن فشار خون ناشی از حاملگی) خوانده می شود. در
صورتیکه در مراحل بعد پروتئین در ادرار دیده شود تشخیص به پره اکلامپسی تغییر می
کند. این وضعیت تقریباً در یک چهارم زنانی که در ابتدا تشخیصشان فشار خون حاملگی
است دیده می شود.

احتمال برگشت فشار خون به حالت طبیعی بعد از بدنیا آوردن کودک زیاد
است. در صورتیکه فشار خون 3 ماه بعد از زایمان هنوز بالا باشد تشخیص، فشار خون
مزمن است. البته این بدان معنا نیست که عامل ایجاد فشار خون مزمن فشار خون حاملگی
بوده است بلکه احتمالاً بیمار از قبل به فشار خون مزمن مبتلا بوده و خود اطلاع
نداشته و در مراقبت های حاملگی بالا بودن فشار خون تشخیص داده شده است. حاملگی
معمولاً باعث کاهش فشار خون در اواخر سه ماهه اول و در طول سه ماهه دوم می شود و به
همین دلیل فشار خون مزمن ممکن است موقتاً مخفی شود. بنابراین اگر اولین مراجعه برای
مراقبت دوران حاملگی در اواخر سه ماهه اول یا بعد از آن باشد بالا بودن فشار خون
ممکن است تا سه ماهه سوم حاملگی تشخیص داده نشود.

بارداری خارج رحمی چیست؟

اگر تخمک لقاح یافته در هر جای دیگری غیر از داخل رحم جایگزین شود، بارداری
نابجا یا خارج از رحم اتفاق می افتد. حدود 50 درصد حاملگی ها به اینصورت پایان می
یابند.

در حالت عادی بعد از اینکه تخمک بارور می شود به حرکت خود که از تخمدان شروع شده
بود ادامه می دهد تا از لوله به رحم برسد و بر روی دیواره حفره رحمی جایگزین شود.
اگر به دلایل مختلف مثل تنگی لوله های رحمی بر اثر چسبندگی ناشی از عفونت یا جراحی
های شکمی این حرکت متوقف شود، تخم لقاح یافته ممکن است در محل تنگی لانه گزینی کرده
و به رشد خود ادامه دهد. از آنجا که اکثر بارداریهای خارج رحمی در یکی از لوله های
رحم رخ می دهند آنرا بارداری لوله ای نیز می نامند. با احتمال بسیار کم ممکن است
بارداری خارج رحمی در محلهای دیگری نیز دیده شود. سایر مکان های احتمالی جایگزینی
عبارتند از : تخمدان، دهانه رحم و یا بخش های دیگر شکم، در موارد نادر همراه با یک
بارداری رحمی یک تخم دیگر نیز در جایی خارج از رحم جایگزین می شود؛ البته این اتفاق
در IVF که تخمکها بطور مصنوعی لقاح یافته و به داخل رحم تزریق می شوند دیده می شود.

هیچ راهی برای جابجایی محل تخم و انتقال و کاشتن آن در رحم وجود ندارد بنابراین
تنها راه درمان ختم حاملگی است. اگر بارداری خارج رحمی به موقع تشخیص داده نشود و
مورد درمان قرار نگیرد، با رشد سلولی و بزرگ شدن جنین احتمال پارگی لوله های رحمی
وجود دارد. این واقعه با درد شدید و خونریزی همراه است و یک اورژانس پزشکی محسوب می
شود. متاسفانه در چنین حالتی آسیب جدی یا از دست دادن کامل لوله رحمی اتفاق می
افتد. در این شرایط اگر درمان سریع مقدور نباشد خونریزی شدید داخلی حتی منجر به مرگ
نیز خواهد شد.

چه عواملی می تواند خطر بارداری خارج رحمی را افزایش دهد؟

بارداری خارج رحمی در هر خانم در دوره فعالیت جنسی ممکن است رخ دهد، اما بعضی
شرایط احتمال وقوع آنرا افزایش می دهد.

در 10 سال گذشته، تعداد بارداری های خارج رحمی تقریبا سه برابر شده است و اگر
شما شرایط زیر را داشته باشید این احتمال بالا می رود:

•  بارداری بعد از بستن لوله ها (یک جراحی برای جلوگیری از باردرای
  دائم)
•  انجام هر نوع عمل جراحی در ناحیه لگن. بخصوص اگر بعد از بستن
  لوله های رحمی با انجام یک جراحی دیگر اقدام به باز کردن آنها کرده باشید این خطر
  بسیار زیاد است. با این حال بعد از جراحی های کیست تخمدان و فیبروم، برداشتن
  آپاندیس، یا حتی سزارین قبلی این احتمال بالا می رود.
•  سابقه بارداری خارج رحمی
•  اگر مادر شما حین بارداری شما داروی دی اتیل استیل بسترول یا
  DES مصرف کرده باشد.
•  اگر در حین داشتن IUD باردار شده باشید. معمولا IUD یک روش خوب
  جلوگیری از بارداری است و تا 99 درصد مانع از بارداری می شود. نکته مهم این است که
  اثر جلوگیری آن در بارداری های داخل رحمی است. بنابراین وجود IUD باعث بارداری خارج
  رحمی نمی شود بلکه اگر قرار باشد بارداری خارج رحمی اتفاق بیافتد به احتمال کمتری
  از یک بارداری طبیعی می تواند از آن جلوگیری کند.
•  آسیب دیدگی لوله ها ناشی از ابتلا به عفونتهایی که می توانند
  موجب التهاب و عفونت لگن یا PID شوند. بیماریهای مقاربتی بخصوص عفونت با کلامیدیا
  و بیماری سوزاک حتی اگر علائم واضحی برای شما نداشته باشند ممکن است سبب درگیری
  لوله ها شوند.
•  اگر قبلا تشخیص ناباروری برای شما داده شده و یا درمان شده اید.
  از آنجا که برخی از ناباروری ها به علت اختلال در لوله های رحم رخ می دهند، در
  اینصورت شما نسبت به افراد عادی احتمال بیشتری برای بارداری خارج رحمی دارید.
•  احتمال وقوع بارداری خارج رحمی در خانمهای مسن تر بیشتر است.
  برخی مطالعات نشان می دهد که کشیدن سیگار و استفاده مرتب از دوش واژینال نیز این
  خطر را افزایش می دهند.

با دیدن چه علائمی باید به بارداری خارج رحمی شک کرد؟

علائم بارداری خارج رحمی معمولا در هفته های 6 و 7 حاملگی توسط خانمهای باردار
کشف می شوند، اگر چه برخی نیز این علائم را حدود هفته چهارم دارند. در گروهی نیز
بارداری خارج رحمی تا قبل از اینکه سونوگرافی سه ماهه اول بارداری انجام شود تشخیص
داده نمی شود.

علائم ممکن است از فردی به فرد دیگر تفاوت داشته باشد و این بستگی به محل قرار
گیری تخم نیز دارد. بهترین حالت این است که بارداری خارج رحمی در مراحل اولیه و با
کمترین علائم تشخیص داده شود تا از خطر پارگی لوله و خونریزی شدید جلوگیری بعمل
آید. با این حال گاهی علائمی واضحی وجود ندارد. در بارداری خارج رحمی معمولا تستهای
خانگی حاملگی مثبت نمی شوند، بنابراین اگر ظن قوی به حاملگی دارید و حتی بعد از
تاخیر در پریود تست شما مثبت نشده است بهتر است برای انجام بررسی به پزشک مراجعه
کنید.

اگر هر یک از علایم زیر را بخصوص در 12 هفته اول بارداری مشاهده کردید فورا با
پزشک خود تماس بگیرید:

• درد یا گرفتگی در ناحیه شکم یا لگن. معمولا درد ناگهانی، ثابت و شدید است اما
  ممکن است در اوائل بصورت گهگاه و متوسط باشد. ممکن است درد را فقط در یک سمت از
  شکم احساس کنید و نیز می تواند به قسمتهای دیگر هم کشیده شود. احتمالا تهوع و
  استفراغ نیز به همراه دارد.
• درد بخش تحتانی شکم به هنگام لمس یا زمانی که سرفه می کنید یا در حین حرکات
  روده ها و اجابت مزاج.
• خونریزی یا لکه بینی قهوه ای. ممکن است فکر کنید که پریود شده اید بخصوص اگر
  انتظار بارداری نداشته باشید. خونریزی ممکن است بصورت مداوم یا منقطع باشد.
  
• درد شانه در یک سمت بخصوص وقتی که دراز می کشید بدلیل پاره شدن لوله و تحریک
  صفاق در ناحیه ای بین سینه و شکم رخ می دهد. این علامت برای اقدام در جهت
  درخواست درمان سریع پزشکی بسیار مهم است.
• اگر لوله رحم پاره شود ممکن است ضعف، گیجی یا غش کردن بدلیل از دست دادن خون و
  شوک نیز رخ دهد.

بارداری خارج رحمی چطور تشخیص داده می شود؟

از آنجا که امکان وجود بسیاری از علایم فوق در یک بارداری طبیعی نیز هست، تشخیص
بارداری خارج رحمی برای پزشک آسان نیست. بنابراین از روشهای زیر در تشخیص آن کمک
گرفته می شود:

آزمایش خون و اندازه گیری مقدار HCG در خون. در یک بارداری طبیعی مقدار
گنادوتروپین جفتی انسانی HCGبه سرعت افزایش می یابد و اگر سطح HCG آن طور که
انتظار می رود افزایش نیابد، به وجود نوعی بارداری غیر طبیعی مشکوک می شویم. در
صورت وجود بارداری خارج رحمی، ممکن است سطح HCG افزایش یابد ولی در سونوگرافی، هیچ
نشانه ای مبنی بر بارداری درون رحم دیده نمی شود.

معاینه داخلی از طریق واژن. احتمالا دهانه رحم بسیار دردناک بوده و ممکن است در
معاینه توده ای در ناحیه لوله ها و خارج از رحم لمس شود.

سونوگرافی. سونوگرافی راه خوبی برای تشخیص بارداری خارج رحمی است. ممکن است با
سونوگرافی بتوان بارداری لوله ای را درون لوله فالوپ مشاهده کرد. پزشک ممکن است
بدلیل پارگی لوله یا خونریزی، مقداری خون در حفره شکم ببینید و یا توده ای در ناحیه
لوله فالوپ یا تخمدان قابل مشاهده باشد.

ممکن است حتی با نجام آزمایشات فوق تشخیص قطعی امکانپذیر نباشد. گاهی در سقط نیز
علائمی مشابه دیده می شود. بنابراین ممکن است پزشک فرد را تحت نظر بگیرد یا درخواست
لاپاروسکوپی نماید. با استفاده از لاپاروسکوپی، بهتر می توان بارداری خارج رحمی را
تشخیص داد. برش های بسیار کوچکی در ناحیه ناف و بخش تحتانی شکم ایجاد می شود و پزشک
داخل شکم و اعضای لگنی را با وسیله کوچکی به نام لاپاروسکوپ مشاهده می کند. با این
روش می توان محل بارداری خارج رحمی را پیدا نمود.

بارداری خارج رحمی چطور درمان می شود؟

روش درمان به زمان تشخیص و اینکه تشخیص چقدر قطعی باشد و همچنین به اندازه جنین
و تکنیکهای در دسترس بستگی دارد و هدف پزشک خارج کردن جنین و حفظ توانایی باروری
است.

اگر بارداری به وضوح در خارج از رحم بوده و اندازه جنین هنوز کوچک باشد شاید
بتوان از درمان دارویی استفاده کرد. درمان غیر جراحی یک بارداری خارج رحمی بدون
پارگی، استفاده از نوعی داروی ضد سرطان به نام متوترکسات است که به صورت تزریق داخل
وریدی در بیمارستان یا درمانگاه بیماران سرپایی، تجویز می شود. متوترکسات ترکیبی
است که باعث مسموم شدن سلول ها و خاتمه بارداری می شود. در صورتی که سطح HCG پس از
این روش درمانی کاهش یابد، نشانه به پایان رسیدن بارداری است و پس از آن علایم نیز
بهبود می یابندبا این حال ممکن است بعد از استفاده از دارو نیز نهایتا نیاز به
جراحی وجود داشته باشد.

اگر وضعیت مادر خوب بوده و جنین نیز هنوز خیلی بزرگ نشده باشد که آسیب به لوله
های رحمی وارد کرده باشد می توان از جراحی لاپاروسکوپی نیز برای خارج کردن آن
استفاده کرد. همانطور که در بالا توضیح داده شد با استفاده از یک دوربین بسیار کوچک
داخل لگن مشاهده شده و جراحی نیز با لوازم بسیار ریز و دقیق انجام می شود. این عمل
با بی حسی موضعی انجام می شود و نقاهت آن کمتر از یک هفته خواهد بود. البته نیاز به
تجهیزات و پزشک متخصص کاملا ورزیده در استفاده از این روش دارد.

در صورتی که افزایش سن بارداری و سایز جنین منجر به آسیب جدی در ناحیه شده و یا
خونریزی شروع شده باشد بهترین روش جراحی با بیهوشی و باز کردن شکم است تا جنین و
کلیه نسوج آسیب دیده خارج شود. ممکن است در شرایطی بتوان لوله رحم را ترمیم کرد اما
گاهی لازم است کل یک لوله خارج شود و این مساله روی توانایی باروری در آینده
تاثیرگذار خواهد بود. دوره نقاهت در جراحی شکمی حدود 6 هفته خواهد بود.

بنابراین بهتر است سعی شود که پیش از پارگی و تخریب لوله، بارداری لوله ای تشخیص
داده شود. با تشخیص زود هنگام می توان مانع از بروز خونریزی داخلی بدلیل پارگی و
خونریزی لوله و احتمالا از دست دادن لوله رحمی شد. اغلب بارداری های خارج رحمی حدود
هفته های 6 تا 8 بارداری شناسایی می شوند. کلید تشخیص زود هنگام، توجه به علائم و
رابطه مناسب بین شما و پزشک و بحث در مورد وجود هر نوع علامت و شدت آن است.

آیا بعد از یک بارداری خارج رحمی می توان یک بارداری طبیعی و سالم را تجربه کرد؟

بله. هر چه زودتر بارداری خارج رحمی تشخیص داده و درمان شود صدمات کمتری به لوله
های رحم وارد شده و شانس یک حاملگی عادی را در آینده افزایش می دهد. حتی اگر خانمی
یکی از لوله هایش را از دست بدهد باز هم می تواند مادامی که یک لوله رحم سالم دارد
بطور عادی باردار شود. با این حال در آینده به محض آگاهی از بارداری باید به پزشک
خود اطلاع دهد تا سونوگرافی زودهنگام و بررسی های لازم انجام شود.

جای امیدواری است که اگر تحت شرایطی خانمی هر دو لوله رحم خود را از دست بدهد،
می تواند از روشهای درمان ناباروری مانند IVF برای قرار دادن تخمک لقاح یافته در
محل مناسب استفاده کند و دوران بارداری را بگذراند.

احتمال وقوع یک بارداری خارج رحمی دیگر چقدر است؟

بطور کلی این احتمال حدود 10 تا 15 درصد است، بسته به اینکه علت اولین بارداری
خارج رحمی چه بوده و از چه روش درمانی استفاده شده است. در واقع اگر دلیل اولیه شما
عفونت و انسداد لوله ای باشد ممکن است همان تاثیر را بر لوله رحم دیگر شما گذاشته
باشد و در این حالت ممکن است احتمال وقوع مجدد آن به 85 تا 90 درصد نیز برسد.

با غم از دست دادن و سوگ ناشی از این حادثه چه باید کرد؟

این تجربه ممکن است برای شما خیلی ناراحت کننده باشد، به هر حال شما یک بارداری
را از دست داده اید و این برایتان سخت است که بخواهید دوباره حامله شوید. بعلاوه
ممکن است تحت یک عمل جراحی قرار گرفته باشید و در دوران نقاهت آن بسر می برید و
تغیرات هورمونی سریع نیز ممکن است حالت کلافگی و افسردگی در شما ایجاد کرده باشد.
بنابراین بهتر است قبل از اینکه بخواهید دوباره باردار شوید فرصت کافی به خود بدهید
تا از نظر جسمی و بخصوص از نظر عاطفی به وضعیت مطلوبی برسید. بسیاری از متخصصین
توصیه می کنند که حداقل 3 ماه صبر کنید تا بدن شما شرایط سلامتی را بدست آورده
باشد. (به یاد داشته باشید که ریسک بارداری خارج رحمی مجدد حتی بعد از این 3 ماه
کاهش نمی یابد و به عواملی بستگی دارد که قبلا به آن اشاره شد.) به هر حال ممکن است
شما برای بارداری بعدی بسیار مشتاق باشید و یا برعکس وحشت زده و محتاط شوید.

در عین حال همسر شما نیز ممکن است غمگین باشد و احساس درماندگی کند و در این
شرایط نداند که چطور باید عواطف خود را بیان کرده و از شما نیز حمایت کند. این
واقعه ممکن است زندگی مشترک شما را تحت فشار قرار دهد و از سوی دیگر ممکن است
بتوانید از این فرصت برای نزدیکتر شدن به هم استفاده کنید؛ بیشتر در مورد احساسات و
نگرانیهایتان و آنچه فکر می کنید با یکدیگر صحبت کنید. خیلی خوب است اگر به یک
مشاور روانشناسی یا روانپزشک برای کمک در تسریع بهبودی از این سوگ مراجعه کنید.

افزایش فشار خون در دوران بارداری چیست؟

اگر بعد از هفته بیستم بارداری دچار افزایش فشار خون شدید ولی پروتئین در ادرار
وجود نداشت تشخیص عبارتست از "افزایش فشار خون بارداری" که گاهی به نام "افزایش
فشار خون به علت بارداری" خوانده می شود.

خانم هایـی که بـعد از طـی نیمه اول بـارداری دچار افزایـش فشار خون می شوند و
در ادرار پروتئین دارند دچار اختلال پیچیده ای هستند که پره کلاپسی نامیده می شود.
کسانیکه قبل از بارداری دچار فشار خون هستند و یا قبل از هفته بیستم بارداری به
آن مبتلا می شوند دچار اختلالی هستند که فشار خون مزمن نامیده می شود.

معمولاً افزایش فشار خون عبارتست از فشار برابر با 90/140 یا بیشتر حتی اگر یکی
از این دو عدد افزایش یابد. این اختلال معمولاً هیچ علامت قابل توجهی ندارد مگر
آنکه خیلی بالا رود.

افزایش فشار خون بارداری چه تأثیری بر سلامت من و کودک من دارد؟

این امر بستگی به آن دارد که هنگام ابتلا به افزایش فشار خون چند ماه از بارداری
گذشته است و فشار خون به چه میزان بالا می رود. هر چه فشار خون بالاتر باشد و هر چه
زودتر شروع شود خطر بیشتر است. خوشبختانه کثر خانم هایی که دچار افزایش فشار خون
در دوران بارداری میشوند، به نوع خفیف آن مبتلا می گردند و تا نزدیک به اواخر دوران
بارداری یعنی هفته 37 این مشکل بوجود نمی آید. اگر شما نیز در این گروه قرار دارید،
هنوز هم کمی خطر وجود دارد و ممکن است پزشک شما زایمان را القا کند و یا با سزارین
جنین را بدنیا آورد ولی به غیر از آن شما و نوزادتان در معرض خطری بیش از آنچه با
یک فشار خون طبیعی وجود دارد، نیستید.

با این حال از هر 4 خانم مبتلا به افزایش فشار خون یک نفر در دوران بارداری،
زایمان و یا بلافاصله بعد از آن مبتلا به پره کلاپسی می شود. خطر ایجاد پره
کلامپسی در شرایطی که افزایش فشار خون قبل از هفته 30 ایجاد شده باشد دو برابر
است. ابتلا به افزایش فشار خون بارداری خطرات دیگری نیز بدنبال دارد از قبیل: عقب
افتادن رشد در داخل رحم، زایمان زودرس، پاره شدن جفت، و مرده زایی. به همین دلیل
پزشک یا ماما از شما و جنین مراقبت کامل بعمل خواهد آورد.

چگونه میتوان افزایش فشار خون بارداری را کنترل کرد؟

از آنجائیکه پرفشاری خون بر گردش خون جفت تأثیر می گذارد، هنگام تشخیص چنین
علامتی پزشک یا ماما درخواست سونوگرافی می کند تا از رشد کافی جنین و میزان کافی
مایع آمنیوتیک اطمینان حاصل کند. ممکن است یک سری آزمایشات بیو فیزیکی (BBP) نیز
برای شما درخواست شود تا از سلامت جنین اطمینان حاصل گردد و در بعضی از موارد خاص
درخواست سونوگرافی با داپلر می شود تا جریان خون جنین کنترل گردد. پزشک یا ماما
ممکن است یک سری آزمایشات خون نیز درخواست کند و از شما بخواهد که ادرار 24 ساعته
خود را جمع آوری کنید تا از نظر وجود پروتئین بررسی شود. (این آزمایش از آزمایش
ادرار با نوارهای مخصوصی که هنگام مراجعه برای مراقبت های دوران بارداری انجام می
شود، دقیق تر است). این آزمایشات به پزشک کمک می کند تا در صورت وجود پره کلاپسی
آنرا تشخیص دهد و هر نوع تغییر دیگر در وضعیت شما را در آینده تحت نظر قرار دهد.
علاوه بر این ارزیابی اولیه، رسیدگی به افزایش فشار خون بستگی به میزان فشار خون و
وضعیت جنین و نیز میزانی که از بارداری شما گذشته است، خواهد داشت.

افزایش خفیف فشار خون

اگر در هفته 37 بارداری یا دیرتر به افزایش مختصر فشار خون مبتلا شده‌اید،
احتمالاً پزشک زایمان شما را القا خواهد کرد (و یا در صورتیکه جنین نتواند مراحل
زایمان را تحمل کند و یا به علل دیگری زایمان طبیعی برای شما غیر ممکن باشد، جنین
را با سزارین بدنیا خواهد آورد). اگر هنوز به هفت? 37 بارداری نرسیده‌اید ولی
افزایش فشار خون خفیف است، ممکن است به مدت چند هفته بستری شوید تا تحت نظر قرار
گیرید. پس از آن اگر وضع شما و جنین مناسب بود ممکن است مرخص شوید تا زندگی روزمره
را از سر گیرید و یا تا حدی در منزل در حال استراحت مطلق باشید.

‍ باید فواصل معاینات را کوتاهتر کنید تا فشارخون، وجود پروتئین در ادرار و هر
گونه تغییر در وضع شما زود به زود کنترل شود. می‌توان وضع جنین را با اندازه‌گیری
هفتگی و یا هر دو هفته یکبار BPP و تست‌های non stress از نزدیک کنترل کرد.
با انجام تقریباً هر سه هفته یکبار سونوگرافی نیز می‌توان رشد جنین را زیر نظر
داشت.

بعلاوه ممکن است پزشک یا ماما از شما بخواهد تا حرکات جنین را در هر روز
بشمارید. این روش برای کنترل سلامت جنین در فواصل معاینات پیش از زایمان بسیار عمل
مناسبی است. در صورتیکه متوجه شدید که تعداد حرکات کمتر از قبـل شده اسـت بلافاصـله
به پزشک خود اطـلاع دهیـد.

اگر علائم پره کلامپسی (ورم، افزایش ناگهانی وزن، سردرد مداوم یا شدید، تغییرات
دید، درد بالای شکم و یا حساسیت آن ناحیه و یا تهوع و استفراغ) و یا علائم پارگی
جفت (لکه بینی یا خونریزی از واژن یا درد و حساس شدن رحم در لمس) در شما ایجاد شود
باید فوراً مورد معاینه قرار گیرید. اگر شما یا جنین در معرض خطر جدی قرار گیرید
احتمالاً در بیمارستان بستری خواهید شد و هر چه زودتر باید جنین بدنیا آید.

افزایش شدید فشار خون

اگر فشارخون شما شدیداً افزایش یافته است (110/160 یا بیشتر) تحت درمان داروئی
قرار خواهید گرفت تا فشارخون پائین آید و تا زمانِِ تولدِ نوزاد بستری خواهید شد.
اگر در هفته 34 بارداری یا بعد از آن قرار داشته باشید، زایمان را القا خواهند کرد
و یا جنین را با سزارین بدنیا خواهند آورد. اگر هنوز به هفته 34 بارداری نرسیده‌اید
به شما کورتیکوستروئید تجویز خواهد شد تا تکامل ریه‌ها و سایر اعضای بدن جنین تسریع
گردد.

اگر وضعیت شما رو به وخامت می رود و یا وزن جنین اضافه نمی شود احتمالاً زایمان
القا خواهد شد و یا با کمک سزارین جنین بدنیا خواهد آمد، حتی اگر هنوز نارس باشد.
اگر زایمان فوری لازم نباشد شما را در بیمارستان بستری خواهند کرد تا هم خودتان و
هم جنین تحت نظر باشید و در عین حال جنین فرصت بیشتری برای تکامل خواهد داشت.

آیا بعد از زایمان فشارخون به حد طبیعی می‌رسد؟

بعد از زایمان فشارخون شما دقیقاً کنترل خواهد شد و پزشک یا ماما بدقت شما را از
نظر وخامت فشار خون و یا بروز پره کلامپسی تحت نظر خواهد گرفت. در صورتیکه علائم
پره کلامپسی را در خود مشاهده کردید، خواه در منزل هستید و یا در بیمارستان، حتماً
به او اطلاع دهید. به احتمال قوی یک هفته پس از زایمان فشارخون شما به حد طبیعی
می‌رسد.

با این حال، در بعضی از خانم‌ها فشارخون همچنان بالا باقی خواهد ماند. این بدان
معناست که شما احتمالاً همواره مبتلا به پرفشاری خون بوده‌اید ولی از آن بی خبر
بوده‌اید. بارداری معمولاً باعث می شود که فشارخون در پایان سه ماهه اول و در طول
سه ماهه دوم پائین رود؛ بنابراین فشار خون مزمن بطور موقت مخفی می شود. اگر قبل از
بارداری فشار خون خود را کنترل نکرده‌اید و اولین معاینه دوران بارداری در اواخر سه
ماهه اول صورت گرفته است ممکن است تا اواخر دوران بارداری متوجه افزایش فشارخون
نشوید.

چرا بارداری باعث افزایش احتمال ابتلا به کم خونی می شود؟

در دوران بـارداری نیـاز بدن شـما به آهن به نحو شـگرفی افزایش می یابد. آهن
برای تشکیل هموگلوبین (پروتئین موجود در گلبولهای قرمز که کسیژن را به سایر سلولها
می برد) ضروری است. در دوران بارداری میزان خون بدن شما رفته رفته تا 50% حد طبیعی
افزایش می یابد. برای اینکه هموگلوبین کافی برای این میزان حجم خون ساخته شود آهن
اضافی لازم است. بدن شما مقداری آهن اضافی نیز برای جنین و جفت نیاز دارد.

متاسفانه کثر خانمها بارداری را بدون ذخائر کافی آهن آغاز می کنند و بنابرین
نیاز روز افزون به این عنصر بخصوص در سه ماهه دوم و سوم تامین نخواهد شد. اگر به
مرحله ای برسید که بدنتان آهن کافی برای ساخت هموگلوبین در اختیار نداشته باشد دچار
کم خونی خواهید شد.

احتمال ایجاد کم خونی در شریطی نظیر تهوع و استفراغ صبحگاهی، پشت سر گذاشتن دو
یا سه بارداری بدون فاصله، بارداری چند قلو، مصرف غذاهای فاقد آهن کافی، و خونریزی
زیاد قاعدگی قبل از بارداری، افزایش می یابد.

به همین علت است که میزان آهن مورد نیاز شما از 18 میلی گرم در روز بالا رفته به
27 میلی گرم در روز می رسد و از آنجایی که تامین این میزان آهن از طریق رژیم غذایی
مشکل است متخصصین توصیه می کنند که خانمهای باردار روزانه 30 میلی گرم عنصر آهن به
عنوان دوز پیشگیری کننده دریافت دارند. بسیاری از مکمل های دوران بارداری حاوی این
میزان آهن هستند.

فقر آهن شایعترین علت کم خونی است ولی تنها علت آن نیست. ممکن است در اثر عدم
دریافت اسیدفولیک یا ویتامین B12، از دست رفتن حجم وسیعی از خون، و یا در اثر بعضی
بیماریهای خاص یا اختلالات ارثی نظیر "کم خونی سلول داسی شکل" نیز کم خونی به وجود
آید. درمان کم خونی بستگی به علت ایجاد کننده آن دارد و مصرف آهن، درمان تمام انواع
کم خونی ها نیست.

چطور می توانم بفهمم که به کم خونی مبتلا شده ام؟

پزشک در اولین معاینه دوران بارداری با کمک آزمایشهای مختلف کم خونی را بررسی می
کند. یکی از این آزمایشات (هماتوکریت) درصد گلبولهای قرمز را در پلاسما می‌سنجد.
آزمایش دیگر (هموگلوبین) وزن هموگلوبین خون را می سنجد. با این حال با پیشرفت
بارداری، احتمال ایجاد کم خونی افزایش می یابد. بنابراین در اواخر سه ماهه دوم یا
اوایل سه ماهه سوم باید آزمایش تکرار شود. ممکن است به طور طبیعی هماتوکریت و
هموگلوبین تا حدی در نیمه دوم بارداری افت کند. علت ین امر افزایش چشمگیر حجم خون
و پلاسما (پلاسما بخش مایع خون است) با سرعتی بیش از افزایش گلبولهای قرمز است ولی
این افت نباید شدید باشد.

کم خونی ممکن است بدون علامت باشد بخصوص در موارد خفیف. علائم کم خونی عبارتند
از خستگی، تب و سرگیجه. (البته این علائم را بسیاری از خانمهای باردار تجربه می
کنند خواه مبتلا به کم خونی باشند یا خیر). همچنین ممکن است شما متوجه رنگ پریدگی
شوید (بخصوص در ناخنها، سطح درونی پلک ها و لب ها) و ضربان قلبتان تشدید شده و دچار
تپش قلب، تنگی نفس و یا اختلال در تمرکز حواس شوید. نهایتاً بعضی از مطالعات نشان
داده اند که بین کم خونی فقر آهن شدید و تمایل زیاد برای خوردن مواد غیر خورکی
نظیر یخ، کاغذ و یا گِل (حالتی که به نام ویار خوانده می شود) ارتباط شدیدی وجود
دارد. اگر چنین ویاری دارید آنرا ندیده نگیرید و حتماَ به پزشک اطلاع دهید.

کم خونی را چطور باید درمان کرد؟

اگر آزمایش نشان دهد که شما کم خون هستید پزشک برایتان روازنه مکمل محتوی 60 تا
120 میلی گرم آهن و یا حتی بیشتر تجویز می‌کند. برای آنکه آهن بهتر در روده جذب شود
آهن را با شکم خالی بخورید و میزان کافی آب یا آب پرتقال بنوشید (ویتامین C جذب آهن
را تشدید می کند) ولی همراه قرص محتوی آهن شیر ننوشید (کلسیم از جذب آهن جلو گیری
می کند).

دقت کنید که این دوز مربوط به عنصر آهن یا آهن خالص است. بعضی از مکمل ها به جای
عنصر آهن یا علاوه بر آن میزان "سولفات آهن" موجود را می نویسند (یکی از املاح
آهن). مکملی که محتوی 324 میلی گرم سولفات آهن باشد حدود 60 میلی گرم آهن در اختیار
بدن شما قرار می دهد. بعضی دیگر محتوی گلوکونات آهن هستند که مصرف 300 میلی گرم آن
به جذب 34 میلی گرم آهن می انجامد.

نکته بسیار مهم آن است که بخاطر داشته باشید قرصهای محتوی هر نوع آهن را از
دسترس کودکان دور نگهدارید. تعداد کودکانی که همه ساله در اثر مصرف بیش از حد
قرصهای آهن می میرند بیش از تعداد کودکانی است که در اثر مسمومیت با سایر داروها می
میرند. در حقیقت تنها یک قرص بالغین کافی است که یک کودک را دچار مسمومیت داروئی
سازد.

آیا مصرف زیاد آهن عوارض دارد؟

مصرف مقادیر زیاد آهن به صورت قرصهای مکمل می تواند موجب اختلالات گوارشی شود.
در کثر موارد مصرف بیش از حد آهن منجر به یبوست می شود که خود یکی از مشکلات دوران
بارداری است. اگر شما از یبوست رنج می برید، آب آلو بنوشید زیرا سیستم گوارشی را به
حالت طبیعی برمی‌گرداند (و خود یکی از منابع غنی آهن است). تهوع و به ندرت اسهال از
سایر عوارض آهن محسوب می شوند. اگر مصرف آهن شما را دچار تهوع می کند سعی کنید
هنگام خواب آنرا مصرف کنید.

اگر عوارض بیش از حد شما را می آزارد، با پزشک خود مشورت کنید. بری
اجتناب از مشکلات گوارشی می توانید از دوز هی کم شروع کنید و رفته رفته
میزان آن را بالا برده به حد مورد نیاز برسانید و یا دارو را در دوز هی
منقسم مصرف کنید. در بعضی خانـم ها عـوارض دارو با مصـرف قرص هیی که به
آهستگی آهن را آزاد می کند کاهش می یابد. و بالاخره اگر مدفوع شما به رنگ
سیاه درآمد نگران نشوید. این تغییر کاملاً طبیعی است.

کم خونی چه خطراتی بری سلامت من و کودک من دارد؟

کودک شما به خوبی می تـواند نیاز آهن خود را برطرف سـازد؛ او سهم خود را قبل از
شما برداشت می کند. اگر شما در سه ماهه اول و دوم بارداری به کم خونی مبتلا باشید
احتمال آنکه دچار زایمان زودرس شوید یا نوزادتان با وزن کم به دنیا آید بیشتر خواهد
شد. بنابراین این امر را جدی بگیرید. اگر فقر آهن بسیار شدید باشد ذخائر آهن نوزاد
هنگام تولد پائین خواهد بود و او را در دوران کودکی در معرض خطر کم خونی قرار خواهد
داد.

کم خونی فقر آهن به سلامت شما نیز لطمه می زند. انرژی شما کاهش خواهد یافت و
بدنتان نخواهد توانست بخوبی با عفونت مبارزه کند. در صورت ابتلا به کم خونی در
اواخر بارداری، اگر هنگام زایمان دچار خونریزی شوید احتمال بروز مشکلات جدی بیشتر
خواهد بود؛ ممکن است به سرگیجه، افزایش ضربان قلب یا علائم دیگر دچار شوید که باعث
شود یک یا دو روز اضافی در بیمارستان بمانید. حتی ممکن است نیاز به تزریق خون داشته
باشید.

چگونه می‌توان از فقر آن پیشگیری کرد؟

ویتامین های دوران بارداری را به طور منظم مصرف کنید و از رژیم غذایی سالمی که
شامل مقادیر زیاد مواد غنی از آهن باشد پیروی کنید. گوشت قرمز بهترین منبع است.
البته خورک مرغ و سایر گوشت ها و حتی صدف دریایی نیز سرشار از آن است.

غذاهای غیرگوشتی حاوی آهن عبارتند از لوبیا، کشمش، خرما، آلو، انجیر، زردآلو،
سیب‌زمینی (با پوست)، کلم بروکلی، چغندر، سبزیجات دارای برگهای سبز، نانهای سبوس
دار، شیر? قند سیاه، و غلات غنی شده با آهن. به خاطر داشته باشید که آهن موجود در
منابع حیوانی (آهن به صورت Heme) خیلی راحت تر از آهن موجود در منابع غیرحیوانی جذب
می شوند.

چه چیزی به جذب آهن در بدن کمک می کند؟

خوردن یا نوشیدن مواد سرشار از ویتامین C همزمان با مصرف قرص آهن یا مواد غذایی
حاوی عنصر آهن کمک می کند که جذب این ماده از منابع غیر حیوانی بالا رود. یک لیوان
آب پرتقال یا آب گوجه فرنگی، یک مشت پُر توت فرنگی، فلفل شیرین، یا نصف یک عدد
گریپ فروت داری میزان کافی ویتامین C بری جذب آهن خواهد بود. گوشت و ماهی (منابع
آهن heme که بهتر جذب میشود) نیز جذب این ماده از منابع غیر حیوانی را بالا می
برند. بعنوان مثال قرار دادن یک قطعه گوشت گوساله در یک ظرف محتوی سبزیجات به جذب
آهن سبزیجات کمک می کند.

چه عواملی با جذب آهن تداخل دارند؟

کلسیم با جذب آهن تداخل دارد. بنابرین اکر مکمل هی حاوی کلسیم و یا ترکیبات ضد
اسید حاوی کلسیم دریافت می کنید دقت کنید که مصرف آنها با مصرف غذا هی غنی از آهن
و یا قرص آهن همزمان نباشد. به همین دلیل نبید قرص آهن را با شیر مصرف کنید زیرا
شیر سرشار از کلسیم است. شیر را در فاصله بین دو وعده غذا مصرف کنید. از آنجییکه
پلی فنل موجود در چی و قهوه با جذب آهن موجود در مکمل ها و آهن منابع گیاهی تداخل
دارد، نباید بطور همزمان مصرف شوند.

ویار یا بیماری صبحگاهی چیست؟

تقریباً سه چهارم زنان حامله در سه ماهه اول حاملگی خود از تهوع (و بعضی اوقات
استفراغ) رنج می برند. این وضیعت که بیماری صبحگاهی یا ویار خوانده می شود در بعضی
از زنان صبح ها بدتر بوده و با گذشت روز بهتر
می شود. ولی بیماری صبحگاهی در هر زمانی از روز می تواند بروز کند. تهوع معمولاً در
حدود هفته ششم شروع می شود ولی می تواند زودتر و در هفته چهارم نیز شروع شود. تهوع
معمولاً در طول ماه بعد شدیدتر می شود. حدود نیمی از زنان مبتلا به بیماری صبحگاهی
در حدود هفته 14 کاملاً بهبود می یابند. در باقی موارد، این مشکل در اکثر زنان یک
ماه دیگر یا کمی بیشتر نیز طول می کشد، هر چند ممکن است در ادامه حاملگی دوباره
بروز کرده و تا آخر حاملگی ادامه یابد.

علت بیماری صبحگاهی

علت تهوع در دوران حاملگی دقیقاً مشخص نیست ولی احتمالاً ناشی از تغییرات فیزیکی
زیادی است که در بدن زن حامله رخ می دهد. بعضی از احتمالات عبارتند از:

• افزایش سریع هورمون hCG در اوایل حاملگی. مشخص
  نیست که این هورمون چگونه باعث بروز تهوع می شود ولی زمانبندی افزایش آن با وضعیت
  تهوع جور در می آید. درست در زمانی که میزان این هورمون در بدن به بالاترین مقدار
  خود می رسد تهوع نیز به حداکثر می رسد. تصور بر این است که استروژن نیز ممکن است
  در این زمینه نقش داشته باشد.
• افزایش حس بویایی و حساسیت به بو. این وضعیت نسبتاً شایع بوده و مکن است
  از عوارض افزایش سریع میزان استروژن در بدن باشد.
• حساسیت دستگاه گوارش. دستگاه گوارش بعضی زنان به تغییرات در اوایل حاملگی
  حساس تر است. حتی در یک مطالعه، رابطه ای میان هلیکوباکتر پیلوری (باکتری که سبب
  زخم معده می شود) و تهوع شدید در زمان حاملگی دیده شده است، هر چند علت این رابطه
  مشخص نیست.

ممکن است شنیده باشید که بیماری صبحگاهی ناشی از کمبود ویتامین
B است. با اینکه به نظر می رسد مصرف ویتامین
B تکمیلی بصورت قرص در بسیاری از زنان حامله به کاهش
تهوع کمک می کند، ولی این بدان معنا نیست که آنها کمبود ویتامین
B دارند. در واقع، حداقل در یک مطالعه نشان داده شده است که هیچ تفاوت
معناداری از نظر سطح ویتامین B6 میان زنان دچار
بیماری صبحگاهی و دیگر زنان حامله وجود ندارد. علت تأثیر ویتامین
B6 بر کاهش تهوع مشخص نیست. شواهدی نیز دال بر این مطلب
وجود دارد که مصرف مولتی ویتامین در زمان لقاح تخمک و اسپرم و اوایل حاملگی به
جلوگیری از بیماری صبحگاهی شدید کمک می کند که البته علت این مسئله نیز مشخص نیست.

بعضی محققین این نظریه را مطرح کرده اند که بعضی زنان از نظر روانی بیشتر مستعد
تهوع و استفراغ در دوران حاملگی هستند و این مسئله یک پاسخ غیر طبیعی به استرس است.
با این حال، شواهد محکمی دال بر تأیید این نظریه وجود ندارد. (البته تهوع و استفراغ
دائمی خود می تواند عاملی برای استرس بیشتر باشد!)

آیا احتمال تهوع در بعضی زنان بیشتر است؟

احتمال تهوع و استفراغ در زمان حاملگی در شرایط زیر بیشتر است:

• حاملگی دو قلو یا چند قلو. علت آن ممکن است مقادیر بالاتر
  hCG یا هورمون های دیگر در بدن باشد. احتمال شدیدتر بودن تهوع و استفراغ
  نیز در این صورت وجود دارد. البته این مسئله قطعی نیست و بعضی زنان که حاملگی
  دوقلو یا چند قلو دارند اصلاً تهوع ندارند.
• وجود تهوع و استفراغ در حاملگی های قبلی
• وجود سابقه تهوع و استفراغ بعنوان عارضه مصرف قرص های ضد بارداری. علت این
  مسئله ممکن است پاسخ بدن به افزایش سطح استروژن باشد.
• سابقه استعداد به بیماری حرکت (motion sickness)
• استعداد ژنتیکی تهوع حاملگی. در صورتیکه مادر یا خواهرتان بیماری صبحگاهی
  شدید داشته اند احتمال ابتلای شما بیشتر است.
• سابقه سردردهای میگرنی

آیا تهوع بر روی جنین تأثیر دارد؟

تهوع خفیف و استفراغ گهگاهی که معمولاً در بیماری صبحگاهی وجود دارد تا زمانیکه
مادر غذا را تحمل کند و مقادیر زیاد مایعات بنوشد تهدیدی برای سلامتی جنین نیست. از
این گذشته، جنین در عمده زمان سه ماهه اول آنقدر کوچک است که به کالری چندانی
نیاز ندارد. اگر مادر نتواند یک رژیم غذایی متعادل داشته باشد بد نیست که مولتی
ویتامین مصرف کند. اگر آهن تهوع را بدتر می کند بهتر است از مولتی ویتامین هایی
استفاده شود که دوز آهن آنها کم بوده و یا آهن نداشته باشند.

عدم افزایش وزن مادر در سه ماهه اول معمولاً اشکالی ندارد البته تا زمانیکه ناشی
از غذا نخوردن نباشد و مایعات به اندازه کافی مصرف شود. اشتهای مادر پس از گذشت این
زمان بازگشته و وزنش افزایش خواهد یافت.

آیا نداشتن بیماری صبحگاهی به معنای افزایش احتمال سقط است؟

نه ضرورتاً. این واقعیت وجود دارد که بعضی مطالعات نشان داده اند که زنانی که
کودکانشان سقط می شود کمتر دچار تهوع می شوند. (عدم تکامل کافی جنین یا جفت سبب
پایین بودن هورمون های حاملگی شده و در نتیجه تهوع در این زنان کمتر است.) ولی
بسیاری از زنان هم وجود دارند که حاملگی کاملاً طبیعی داشته و بعد از سه ماهه اول
دیگر تهوع ندارند.

راه های کاهش تهوع بیماری صبحگاهی

همه روش هایی که در زیر گفته می شود بر شواهد محکم استوار نیستند، ولی شایعترین
توصیه هایی هستند که معمولاً متخصصین زنان و ماماها به بیمارانشان می کنند.

• از غذاها و بوهایی که سبب تهوع می شوند پرهیز کنید. اگر تقریباً همه چیز باعث
  تهوع می شود اشکالی ندارد که تنها چند غذای محدودی که مشکلی ایجاد نمی کنند مصرف
  شود حتی اگر تمام مواد غذایی لازم برای بدن را تأمین نکند. یک راه دیگر هم مصرف
  غذاهای بیمزه و یا گرم نکردن غذا است تا بوی آن کمتر باشد.
• سعی کنید همیشه مقداری شیرینی ساده مثل کلوچه کنار تخت خود داشته باشد.
  هنگامی که از خواب بیدار می شوید یکی دو تا بخورید و قبل از بلند شدن از جایتان
  20 تا 30 دقیقه دراز بکشید. داشتن این شیرینی ها کنار تخت ممکن است در صورتیکه که
  نصف شب با حالت تهوع از خواب بیدار شوید هم کمک کننده باشد.
• وعده های غذاییتان را کوچک و متعدد کنید تا معده تان هیچوقت خالی نباشد. بعضی
  زنان معتقدند که کربوهیدرات ها در هنگام تهوع بهترین خوراکی هستند ولی یک مطالعه
  کوچک نشان داده است که غذاهای دارای پروتئین بالا احتمالاً اثر بهتری دارند.
• از غذاهای چرب پرهیز کنید زیرا هضم آنها بویژه در حاملگی که تخلیه معده به
  زمان بیشتری نیاز دارد بیشتر طول می کشد. همچنین از غذاهای سنگین و چرب، تند،
  اسیدی و سوخاری شده نیز که می توانند باعث تحریک معده و دستگاه گوارش شوند پرهیز
  کنید.
• سعی کنید مایعات را بین وعده های غذایی مصرف کنید. همچنین سعی کنید یکباره
  حجم زیادی مایع مصرف نکنید زیرا معده به این ترتیب پر شده و اشتهایتان برای خوردن
  غذا کم می شود. یک روش خوب این است که یک نوشیدنی را در طول روز جرعه جرعه
  بنوشید. اگر زیاد استفراغ می کنید از یک نوشیدنی ورزشی حاوی گلوکز، نمک و پتاسیم
  استفاده کنید تا الکترولیت های (املاح)  از دست رفته جبران شوند.
• سعی کنید به اندازه کافی استراحت کنید و اگر می توانید در طول روز چرتی
  بزنید. تماشای تلویزیون و یا رفتن به منزل یکی از دوستان یا بستگان راه خوبی برای
  مقابله با استرس بوده و حواس شما را از تهوعتان پرت می کند.
• سعی کنید ویتامین هایی را که برایتان تجویز شده را همراه با غذا یا درست قبل
  از خواب بخورید. اگر آهن موجود در قرص های مولتی ویتامین تهوع شما را زیاد می کند
  از پزشکتان بخواهید که داروی شما را عوض کند.
• از پزشک معالجتان در مورد ویتامین B6 بپرسید. علت
  بهتر شدن تهوع بر اثر مصرف ویتامین B6 دقیقاً مشخص
  نیست ولی مطالعات نشان می دهند که مصرف این ویتامین در بعضی زنان مؤثر بوده و در
  صورتیکه با دوز صحیح مصرف شود هیچ خطری ندارد. دوز معمول ویتامین
  B6 برای درمان بیماری صبحگاهی بین 10 تا 25 میلی گرم،
  سه بار در روز است ولی بهتر است قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنید.
• اگر هیچیک از راه های فوق مؤثر نبود از پزشکتان بخواهید برایتان داروی ضد
  تهوع تجویز کند. توجه داشته باشید که مصرف هر گونه دارو در زمان حاملگی حتماً
  باید با نظر پزشک صورت گیرد بنابراین از مصرف خوسرانه دارو خودداری کنید.

استفراغ بیش از حد در زمان حاملگی

اگر خانم حامله نتواند هیچ چیزی (حتی مایعات) را در معده برای 24 ساعت نگه دارد
ممکن است به "استفراغ بیش از حد در زمان حاملگی (Hyperemesis
Gravidarum)" مبتلا شده باشد که درمان آن چندان ساده نیست. این عارضه هر چه
سریعتر تشخیص داده شده و درمان شود احتمال بهبودش بیشتر است.

در این موارد بلافاصله به بیمار مایعات وریدی (سرم) داده می شود تا آب از دست
رفته بدن جبران شود. سپس برای کنترل الکترولیت های خون و اطمینان از عدم وجود
بیماری های زمینه ای دیگر که سبب تهوع و استفراغ می شوند آزمایشاتی انجام می شود.
بسته به مورد، بیمار ممکن است چند روز بستری شود تا راحت بتوان وی را از راه وریدی
تغذیه کرد.

بسیاری از زنان با گرفتن مایع وریدی و جبران مایعات از دست رفته حالشان بهتر شده
و می توان تهوع و استفراغ را در آنها با داروهای ضد تهوع کنترل کرد. در بعضی موارد
نادر، تهوع و استفراغ ادامه یافته و بیمار مجبور است هر چند وقت یک بار در
بیمارستان یا منزل از سرم استفاده کند. این عارضه در صورت عدم درمان می تواند منجر
به از دست رفتن مزمن آب بدن، کاهش وزن، سوء تغذیه و عوارض دیگر برای مادر و کودک
شود.